تفسیر حکمت 59
وَ قَالَ عَلَيهِ السِّلَامُ
مَنْ حَذَّرَکَ کَمَنْ بَشَّرَکَ.
ترجمه
امام (عليه السلام) فرمود:
کسى که تو را (از چيز خطرناکى) بترساند مانند کسى است که تو را (به امر خيرى) بشارت دهد.
کسى که تو را (از چيز خطرناکى) بترساند مانند کسى است که تو را (به امر خيرى) بشارت دهد.
شرح و تفسیر
هشدارى که بشارت است!
امام (عليه السلام) با هشدارى بجا در اين سخن کوتاه و گرانمايه به بيان اهميت هشدارهاى بجا و سودمند پرداخته، مى فرمايد: «کسى که تو را (از امورى که خطرناک است) بترساند همچون کسى است که به تو (درباره امورى که مايه سرور و خوشحالى است بشارت دهد)»؛ (مَنْ حَذَّرَکَ کَمَنْ بَشَّرَکَ).
در مصادر نهج البلاغه در ذيل اين حديث شريف افزون بر ذکر مدارک، نکته قابل ملاحظه اى آمده که مى گويد: تحذير، شناساندن چيزى به انسان است که مصلحت او در آن است و زيان و خطر را از او دفع مى کند و اين که امام مى فرمايد: چنين کسى مانند کسى است که به تو بشارت مى دهد؛ مفهومش اين است که بايد از اين هشدارها همان گونه خوشحال شوى که از خبرهاى مسرت بخش خوشحال مى شوى و بايد از چنين کسى همان گونه تشکر کنى که از بشارت دهنده تشکر مى کنى، زيرا او اگر خير تو را نمى خواست به تو هشدار نمى داد و از افتادن در شر برحذر نمى داشت.
تحذير به معناى ترساندن و هشدار دادن در برابر خطرات قطعى يا احتمالى است و تبشير به معناى بشارت دادن در برابر پيروزى هاست. از آن جا که پرهيز از خطرات، خود يک پيروزى بزرگ است امام (عليه السلام) مى فرمايد: کسى که تو را از خطر و ضرر قطعى يا احتمالى برحذر مى دارد مانند کسى است که تو را به امورى که مايه خوشحالى توست بشارت مى دهد. بنابراين، دوستان خوب کسانى هستند که انسان را هم به پيروزى ها دلگرم کنند و هم از خطرات آگاه سازند و اين که يکى از حقوق مومنان بر يکديگر نصيحت شمرده شده اشاره به همين گونه هشدارهاست، بلکه گاه مى شود برحذر داشتن و هشدار دادن درباره خطرها اثرات مهم ترى از بشارت ها دارد، زيرا بسيار مى شود که بشارت دهنده به کارهاى نيک انجام شده و پيروزى ها بشارت مى دهد، بشارتى که تغييرى در سرنوشت نخواهد داشت؛ ولى تحذيرکننده هميشه پيش از خطر هشدار مى دهد و سبب برطرف شدن خطرات مهمى مى گردد.
پيام اين گفتار حکيمانه مولا (عليه السلام) اين است که هنگام ترساندن و برحذر داشتن از خطرات نه تنها ناراحت نشويد، بلکه آن را به منزله يک بشارت براى خود تلقى کنيد.
در حديثى در کتاب شريف کافى از امام باقر (عليه السلام) مى خوانيم که به يکى از ياران خود فرمود: «اِتَّبِعْ مَنْ يُبْکيکَ و هُو لَکَ ناصِحٌ وَ لا تَتَّبِعْ مَنْ يُضحِکُکَ وَ هُو لَکَ غاشٌّ؛ از کسى پيروى کن که تو را مى گرياند ولى خيرخواه توست و از کسى که تو را مى خنداند اما به تودروغ مى گويد و حقايق را وارونه نشان مى دهد، پيروى مکن». .
امام (عليه السلام) با هشدارى بجا در اين سخن کوتاه و گرانمايه به بيان اهميت هشدارهاى بجا و سودمند پرداخته، مى فرمايد: «کسى که تو را (از امورى که خطرناک است) بترساند همچون کسى است که به تو (درباره امورى که مايه سرور و خوشحالى است بشارت دهد)»؛ (مَنْ حَذَّرَکَ کَمَنْ بَشَّرَکَ).
در مصادر نهج البلاغه در ذيل اين حديث شريف افزون بر ذکر مدارک، نکته قابل ملاحظه اى آمده که مى گويد: تحذير، شناساندن چيزى به انسان است که مصلحت او در آن است و زيان و خطر را از او دفع مى کند و اين که امام مى فرمايد: چنين کسى مانند کسى است که به تو بشارت مى دهد؛ مفهومش اين است که بايد از اين هشدارها همان گونه خوشحال شوى که از خبرهاى مسرت بخش خوشحال مى شوى و بايد از چنين کسى همان گونه تشکر کنى که از بشارت دهنده تشکر مى کنى، زيرا او اگر خير تو را نمى خواست به تو هشدار نمى داد و از افتادن در شر برحذر نمى داشت.
تحذير به معناى ترساندن و هشدار دادن در برابر خطرات قطعى يا احتمالى است و تبشير به معناى بشارت دادن در برابر پيروزى هاست. از آن جا که پرهيز از خطرات، خود يک پيروزى بزرگ است امام (عليه السلام) مى فرمايد: کسى که تو را از خطر و ضرر قطعى يا احتمالى برحذر مى دارد مانند کسى است که تو را به امورى که مايه خوشحالى توست بشارت مى دهد. بنابراين، دوستان خوب کسانى هستند که انسان را هم به پيروزى ها دلگرم کنند و هم از خطرات آگاه سازند و اين که يکى از حقوق مومنان بر يکديگر نصيحت شمرده شده اشاره به همين گونه هشدارهاست، بلکه گاه مى شود برحذر داشتن و هشدار دادن درباره خطرها اثرات مهم ترى از بشارت ها دارد، زيرا بسيار مى شود که بشارت دهنده به کارهاى نيک انجام شده و پيروزى ها بشارت مى دهد، بشارتى که تغييرى در سرنوشت نخواهد داشت؛ ولى تحذيرکننده هميشه پيش از خطر هشدار مى دهد و سبب برطرف شدن خطرات مهمى مى گردد.
پيام اين گفتار حکيمانه مولا (عليه السلام) اين است که هنگام ترساندن و برحذر داشتن از خطرات نه تنها ناراحت نشويد، بلکه آن را به منزله يک بشارت براى خود تلقى کنيد.
در حديثى در کتاب شريف کافى از امام باقر (عليه السلام) مى خوانيم که به يکى از ياران خود فرمود: «اِتَّبِعْ مَنْ يُبْکيکَ و هُو لَکَ ناصِحٌ وَ لا تَتَّبِعْ مَنْ يُضحِکُکَ وَ هُو لَکَ غاشٌّ؛ از کسى پيروى کن که تو را مى گرياند ولى خيرخواه توست و از کسى که تو را مى خنداند اما به تودروغ مى گويد و حقايق را وارونه نشان مى دهد، پيروى مکن». .