تفسیر حکمت 60
وَ قَالَ عَلَيهِ السِّلَامُ
اللِّسَانُ سَبُعٌ، إِنْ خُلِّيَ عَنْهُ عَقَرَ.
ترجمه
شرح و تفسیر
خطرات زبان
امام (عليه السلام) مى فرمايد: «زبان درنده اى است که اگر رهايش کنى به تو آسيب مى رساند و مى دَرَد»؛ (اللِّسَانُ سَبُعٌ، إِنْ خُلِّيَ عَنْهُ عَقَرَ).
شک نيست که يکى از بزرگ ترين افتخارات انسان نطق و بيان است که به وسيله زبان انجام مى شود و به واسطه آن بر تمام جانداران ترجيح دارد به همين دليل خدا در سوره «الرحمن» که سوره شرح نعمت هاى الهى است بعد از آفرينش انسان، به نعمت نطق و بيان اشاره مى کند، مى فرمايد: (الرَّحْمَنُ * عَلَّمَ الْقُرْآنَ * خَلَقَ الإِنسَانَ * عَلَّمَهُ الْبَيَانَ). قسمت عمده علوم و دانش ها از طريق زبان از نسلى به نسل بعد منتقل شده و دامنه تمدن انسان را گسترش داده است و اگر زبان نبود انسان همچون حيوانى بود.
نعمت ها هر چه بزرگ تر باشد چنانچه از آن به طرز بدى استفاده شود خطراتش عظيم تر است. هيچ عضوى از اعضاى انسان به اندازه زبانِ بى قيد و بند خطرناک نيست به طورى که گاه مى شود يک جمله آتش جنگى را مى افروزد و سبب ريختن خون ها و هتک نواميس و از بين رفتن آرامش و امنيت جامعه مى گردد، لذا در حديثى از پيغمبر اکرم (صلي الله عليه و آله) مى خوانيم که خداوند زبان را عذابى مى کند که هيچ يک از اعضاى بدن را آن گونه عذاب نمى کند. زبان عرضه مى دارد : پروردگارا! تو مرا مجازاتى کردى که هيچ چيز را آن گونه مجازات نکردى! خداوند به او مى فرمايد: «خَرَجَتْ مِنْکَ کَلِمَةٌ فَبَلَغَتْ مَشارِقَ الاْرْضِ وَ مَغارِبَها، فَسُفکَ بِها الدَّمُ الْحَرامُ وَ انْتُهِبَ بِهَا الْمالُ الْحَرامُ وَ انْتُهِکَ بِهَا الْفَرجُ الْحَرامُ، وَ عِزَّتي وَ جَلالي لأُعَذِّبَنَّکَ بِعَذابٍ لا أُعَذِّبُ بِهِ شَيْئاً مِنْ جَوارِحِکَ؛ سخنى از تو خارج شد و به شرق و غرب زمين رسيد و به سبب آن خون بى گناهان ريخته شد و اموال مردم غارت گرديد و نواميس مردم بر باد رفت. به عزت و جلالم سوگند تو را مجازاتى مى کنم که هيچ يک از اعضا را آن گونه مجازات نخواهم کرد».
قبلاً نيز گفته ايم که قسمت مهمى از گناهان کبيره و خطرناک (حدود سى گناه) با زبان انجام مى شود، زبانى خالى از قيد و بند و بدون مانع و قانع، در حالى که اين زبان مى تواند بهترين وسيله خير و سعادت باشد.
به همين دليل در حديثى از امام باقر (عليه السلام) مى خوانيم که ابوذر؛ مى گفت: «يا مُبْتَغِي الْعِلْمِ إنَّ هذا اللِّسانَ مِفْتاحُ خَيْرٍ وَ مِفْتاحُ شَرٍّ فَاخْتِمْ عَلى لِسانِکَ کَما تَخْتِمُ عَلى ذَهَبِکَ وَ وَرِقِکَ؛ اى طالب علم! اين زبان کليد خير و شر است، بنابراين بر زبانت قفل و بند بگذار همان گونه که بر درهم و دينارت قفل و بند مى نهى». .
امام (عليه السلام) مى فرمايد: «زبان درنده اى است که اگر رهايش کنى به تو آسيب مى رساند و مى دَرَد»؛ (اللِّسَانُ سَبُعٌ، إِنْ خُلِّيَ عَنْهُ عَقَرَ).
شک نيست که يکى از بزرگ ترين افتخارات انسان نطق و بيان است که به وسيله زبان انجام مى شود و به واسطه آن بر تمام جانداران ترجيح دارد به همين دليل خدا در سوره «الرحمن» که سوره شرح نعمت هاى الهى است بعد از آفرينش انسان، به نعمت نطق و بيان اشاره مى کند، مى فرمايد: (الرَّحْمَنُ * عَلَّمَ الْقُرْآنَ * خَلَقَ الإِنسَانَ * عَلَّمَهُ الْبَيَانَ). قسمت عمده علوم و دانش ها از طريق زبان از نسلى به نسل بعد منتقل شده و دامنه تمدن انسان را گسترش داده است و اگر زبان نبود انسان همچون حيوانى بود.
نعمت ها هر چه بزرگ تر باشد چنانچه از آن به طرز بدى استفاده شود خطراتش عظيم تر است. هيچ عضوى از اعضاى انسان به اندازه زبانِ بى قيد و بند خطرناک نيست به طورى که گاه مى شود يک جمله آتش جنگى را مى افروزد و سبب ريختن خون ها و هتک نواميس و از بين رفتن آرامش و امنيت جامعه مى گردد، لذا در حديثى از پيغمبر اکرم (صلي الله عليه و آله) مى خوانيم که خداوند زبان را عذابى مى کند که هيچ يک از اعضاى بدن را آن گونه عذاب نمى کند. زبان عرضه مى دارد : پروردگارا! تو مرا مجازاتى کردى که هيچ چيز را آن گونه مجازات نکردى! خداوند به او مى فرمايد: «خَرَجَتْ مِنْکَ کَلِمَةٌ فَبَلَغَتْ مَشارِقَ الاْرْضِ وَ مَغارِبَها، فَسُفکَ بِها الدَّمُ الْحَرامُ وَ انْتُهِبَ بِهَا الْمالُ الْحَرامُ وَ انْتُهِکَ بِهَا الْفَرجُ الْحَرامُ، وَ عِزَّتي وَ جَلالي لأُعَذِّبَنَّکَ بِعَذابٍ لا أُعَذِّبُ بِهِ شَيْئاً مِنْ جَوارِحِکَ؛ سخنى از تو خارج شد و به شرق و غرب زمين رسيد و به سبب آن خون بى گناهان ريخته شد و اموال مردم غارت گرديد و نواميس مردم بر باد رفت. به عزت و جلالم سوگند تو را مجازاتى مى کنم که هيچ يک از اعضا را آن گونه مجازات نخواهم کرد».
قبلاً نيز گفته ايم که قسمت مهمى از گناهان کبيره و خطرناک (حدود سى گناه) با زبان انجام مى شود، زبانى خالى از قيد و بند و بدون مانع و قانع، در حالى که اين زبان مى تواند بهترين وسيله خير و سعادت باشد.
به همين دليل در حديثى از امام باقر (عليه السلام) مى خوانيم که ابوذر؛ مى گفت: «يا مُبْتَغِي الْعِلْمِ إنَّ هذا اللِّسانَ مِفْتاحُ خَيْرٍ وَ مِفْتاحُ شَرٍّ فَاخْتِمْ عَلى لِسانِکَ کَما تَخْتِمُ عَلى ذَهَبِکَ وَ وَرِقِکَ؛ اى طالب علم! اين زبان کليد خير و شر است، بنابراين بر زبانت قفل و بند بگذار همان گونه که بر درهم و دينارت قفل و بند مى نهى». .