تفسیر حکمت 153
وَقَالَ عَلَيهِ السَّلامُ
لا يَعْدَمُ الصَّبُورُ الظَّفَرَ وَإِنْ طَالَ بِهِ الزَّمَانُ.
ترجمه
امام (عليه السلام) فرمود:
شخص صبور (و بااستقامت) پيروزى را از دست نخواهد داد هرچند زمانى طولانى بگذرد.
شخص صبور (و بااستقامت) پيروزى را از دست نخواهد داد هرچند زمانى طولانى بگذرد.
شرح و تفسیر
صبر و ظفر هر دو دوستان قديم اند!
امام (عليه السلام) در اين گفتار حکيمانه خود به نکته مهمى اشاره مى کند که در همه فعاليت هاى فردى و جمعى تأثيرگذار است، مى فرمايد: «شخص صبور (و با استقامت) پيروزى را از دست نخواهد داد، هرچند زمان طولانى بگذرد»؛ (لا يَعْدَمُ الصَّبُورُ الظَّفَرَ وَإِنْ طَالَ بِهِ الزَّمَانُ).
حقيقت صبر همان استقامت است؛ استقامت دربرابر موانع وصول به مقصد وپيمودن راه طولانى وصول به هدف و استقامت دربرابر دردها و رنج ها وکارشکنى هاى اين و آن. انسان تا چنين استقامتى نداشته باشد به جايى نمى رسد، زيرا طبيعت زندگى دنيا اين است که با مشکلات آميخته شده و غالباً در کنار گل ها خارهايى است و در کنار عسل ها نيش زنبورانى. تاريخ نيز بارها وبارها نشان داده است که پيروزى ها در انتظار افراد بااستقامت و صبور است. تا آن جا که اين سخن به صورت ضرب المثل کوتاهى در ميان همه معروف شده است. عرب ها مى گويند: «مَنْ صَبَرَ ظَفَرَ» و فارس ها مى گويند:
صبر و ظفر هر دو دوستان قديم اند *** براثر صبر نوبت ظفر آيد
قرآن مجيد بارها به اين حقيقت اشاره کرده؛ ازجمله در داستان يوسف (عليه السلام) مى گويد: هنگامى که برادران آمدند و او را شناختند پرده از راز خود برداشت واين جمله را گفت: (أَنَا يُوسُفُ وَهذَا أَخِى قَدْ مَنَّ اللهُ عَلَيْنَا إِنَّهُ مَنْ يَتَّقِ وَيَصْبِرْ فَإِنَّ اللهَ لا يُضِيعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِينَ)؛ «من يوسفم، و اين برادر من (بنيامين) است؛ خداوند بر ما منّت گذاشت. هرکس تقوا پيشه سازد و شکيبايى و استقامت کند، (سرانجام پيروز مى شود؛) چراکه خداوند پاداش نيکوکاران را ضايع نمى کند».
درباره بنى اسرائيل بعد از آن که بر فرعونيان پيروز شدند فرمود: (وَأَوْرَثْنَا الْقَوْمَ الَّذِينَ کَانُوا يُسْتَضْعَفُونَ مَشَارِقَ الْأَرْضِ وَمَغَارِبَهَا الَّتِى بَارَکْنَا فِيهَا وَتَمَّتْ کَلِمَتُ رَبِّکَ الْحُسْنَى عَلَى بَنِى إِسْرَائِيلَ بِمَا صَبَرُوا)؛ «و مشرق ها و مغرب هاى پربرکت زمين را به آن قوم که (زير زنجير ظلم و ستم) به ضعف کشانده شده بودند، واگذار کرديم؛ و وعده نيک پروردگارت بر بنى اسرائيل، به دليل صبر واستقامتى که به خرج دادند، تحقق يافت».
امام اميرمؤمنان على (عليه السلام) در عبارت کوتاه ترى مى فرمايد: «اَلصَّبْرُ مِفْتاحُ الظَّفَرِ؛ صبر و استقامت کليد پيروزى است».
بهترين شاهد و گواه براى کلام امام (عليه السلام) مطالعه تاريخ گذشتگان است؛ در تمام رشته هاى علمى و صنعتى و سياسى و اجتماعى کسانى پيروز شدند که از صبر واستقامت بيشترى برخوردار بودند، همان ها که بر مرکب صبر سوار شدند و به سوى مقصد تاختند و شاهد مقصود را در آغوش گرفتند.
* * * .
امام (عليه السلام) در اين گفتار حکيمانه خود به نکته مهمى اشاره مى کند که در همه فعاليت هاى فردى و جمعى تأثيرگذار است، مى فرمايد: «شخص صبور (و با استقامت) پيروزى را از دست نخواهد داد، هرچند زمان طولانى بگذرد»؛ (لا يَعْدَمُ الصَّبُورُ الظَّفَرَ وَإِنْ طَالَ بِهِ الزَّمَانُ).
حقيقت صبر همان استقامت است؛ استقامت دربرابر موانع وصول به مقصد وپيمودن راه طولانى وصول به هدف و استقامت دربرابر دردها و رنج ها وکارشکنى هاى اين و آن. انسان تا چنين استقامتى نداشته باشد به جايى نمى رسد، زيرا طبيعت زندگى دنيا اين است که با مشکلات آميخته شده و غالباً در کنار گل ها خارهايى است و در کنار عسل ها نيش زنبورانى. تاريخ نيز بارها وبارها نشان داده است که پيروزى ها در انتظار افراد بااستقامت و صبور است. تا آن جا که اين سخن به صورت ضرب المثل کوتاهى در ميان همه معروف شده است. عرب ها مى گويند: «مَنْ صَبَرَ ظَفَرَ» و فارس ها مى گويند:
صبر و ظفر هر دو دوستان قديم اند *** براثر صبر نوبت ظفر آيد
قرآن مجيد بارها به اين حقيقت اشاره کرده؛ ازجمله در داستان يوسف (عليه السلام) مى گويد: هنگامى که برادران آمدند و او را شناختند پرده از راز خود برداشت واين جمله را گفت: (أَنَا يُوسُفُ وَهذَا أَخِى قَدْ مَنَّ اللهُ عَلَيْنَا إِنَّهُ مَنْ يَتَّقِ وَيَصْبِرْ فَإِنَّ اللهَ لا يُضِيعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِينَ)؛ «من يوسفم، و اين برادر من (بنيامين) است؛ خداوند بر ما منّت گذاشت. هرکس تقوا پيشه سازد و شکيبايى و استقامت کند، (سرانجام پيروز مى شود؛) چراکه خداوند پاداش نيکوکاران را ضايع نمى کند».
درباره بنى اسرائيل بعد از آن که بر فرعونيان پيروز شدند فرمود: (وَأَوْرَثْنَا الْقَوْمَ الَّذِينَ کَانُوا يُسْتَضْعَفُونَ مَشَارِقَ الْأَرْضِ وَمَغَارِبَهَا الَّتِى بَارَکْنَا فِيهَا وَتَمَّتْ کَلِمَتُ رَبِّکَ الْحُسْنَى عَلَى بَنِى إِسْرَائِيلَ بِمَا صَبَرُوا)؛ «و مشرق ها و مغرب هاى پربرکت زمين را به آن قوم که (زير زنجير ظلم و ستم) به ضعف کشانده شده بودند، واگذار کرديم؛ و وعده نيک پروردگارت بر بنى اسرائيل، به دليل صبر واستقامتى که به خرج دادند، تحقق يافت».
امام اميرمؤمنان على (عليه السلام) در عبارت کوتاه ترى مى فرمايد: «اَلصَّبْرُ مِفْتاحُ الظَّفَرِ؛ صبر و استقامت کليد پيروزى است».
بهترين شاهد و گواه براى کلام امام (عليه السلام) مطالعه تاريخ گذشتگان است؛ در تمام رشته هاى علمى و صنعتى و سياسى و اجتماعى کسانى پيروز شدند که از صبر واستقامت بيشترى برخوردار بودند، همان ها که بر مرکب صبر سوار شدند و به سوى مقصد تاختند و شاهد مقصود را در آغوش گرفتند.
* * * .