تفسیر نامه 25
وَمِن وَصيَّةٍ لَهُ عَليهِ السَّلامُ کانَ يَکْتُبُها لِمَنْ يَسْتَعْمِلُه عَلَى الصَّدَقاتِ قالَ الشريفُ: وَإنّما ذَکَرنا هَنا جُمَلاً لِيُعْلَمَ بِها أنَّهُ (عليه السلام) کانَ يُقيمُ عِمادَ الْحَقِّ، وَيَشْرَعَ أمْثِلَةَ الْعَدْلِ، في صَغيرِ الاُْمُورِ وَکَبيرِها وَدَقيقها وَجَليلِها.
ترجمه
از وصايا و سفارش هاى امام (عليه السلام) است که آن را براى مأموران جمع آورى زکات مرقوم مى داشت مرحوم شريف رضى مى گويد: ما بخشى از اين نامه را در اين جا آورديم تا معلوم گردد، امام (عليه السلام) همواره ارکان حق را به پا مى داشت و فرمان به عدل مى داد؛ در کارهاى کوچک و بزرگ، پرارزش يا کم ارزش
شرح و تفسیر
وصيّت نامه در يک نگاه
اين وصيّت نامه که امام (عليه السلام) همواره به دست عاملان جمع آورى زکات مى داد، مشتمل بر نکات بسيار دقيق و ظريف و حساب شده اى است که ادب اسلامى ونهايت رعايت عدالت را درباره همه مسلمانان و فراتر از آن، حتّى درباره حيوانات نشان مى دهد.
در بخش اوّل اين نامه، به مأموران جمع آورى زکات توصيه مى کند که با قصد قربت و نيّت خالصانه و تقواى الهى حرکت کنند و هرگز به تهديد و تخويف متوسّل نشوند و بيش از حق الهى را از کسى نگيرند.
در بخش دوم، به نکات ظريف و دقيقى درمورد نخستين برخورد با مردمى که زکات در اموال آن هاست، اشاره مى کند که آميخته با نهايت لطف و محبّت وادب است.
در بخش سوم، چگونگى جدا کردن حق الله از اموال مردم از طريق قرعه را شرح مى دهد تا هيچ گونه اجحافى به کسى در اين قسمت نشود.
در بخش چهارم، درباره خوش رفتارى با چهارپايانى که به عنوان زکات گرفته مى شوند دستورات متعدّدى مى دهد که برتر و بالاتر از حقوقى است که مدعيان حمايت از حيوانات اظهار مى کنند.
مرحوم کلينى بعد از آن که اين نامه را از امام صادق (عليه السلام) از على (عليه السلام) نقل مى کند مى افزايد: امام صادق (عليه السلام) در اين جا گريست و به راوى که بريد بن معاويه بود فرمود: اى بريد! به خدا سوگند که همه حرمت ها (بعد از پيغمبر اکرم (صلي الله عليه و آله) ) بر باد رفت و عمل به کتاب الله و سنّت پيغمبر (صلي الله عليه و آله) به فراموشى سپرده شد و بعد از شهادت اميرمؤمنان (عليه السلام) ، هيچ حقى در ميان مردم برپا نشد.
جالب اين که نويسنده مصادر بعد از ذکر اين بخش از کلام امام صادق (عليه السلام) مى گويد: به خداوند متعال سوگند ياد مى کنم که پيش از اين که به روايت مرحوم کلينى در کافى درباره گريه امام صادق (عليه السلام) هنگام ذکر اين روايت، دست يابم، بارها به هنگام مطالعه اين نامه اشک ريختم.
* * * .
اين وصيّت نامه که امام (عليه السلام) همواره به دست عاملان جمع آورى زکات مى داد، مشتمل بر نکات بسيار دقيق و ظريف و حساب شده اى است که ادب اسلامى ونهايت رعايت عدالت را درباره همه مسلمانان و فراتر از آن، حتّى درباره حيوانات نشان مى دهد.
در بخش اوّل اين نامه، به مأموران جمع آورى زکات توصيه مى کند که با قصد قربت و نيّت خالصانه و تقواى الهى حرکت کنند و هرگز به تهديد و تخويف متوسّل نشوند و بيش از حق الهى را از کسى نگيرند.
در بخش دوم، به نکات ظريف و دقيقى درمورد نخستين برخورد با مردمى که زکات در اموال آن هاست، اشاره مى کند که آميخته با نهايت لطف و محبّت وادب است.
در بخش سوم، چگونگى جدا کردن حق الله از اموال مردم از طريق قرعه را شرح مى دهد تا هيچ گونه اجحافى به کسى در اين قسمت نشود.
در بخش چهارم، درباره خوش رفتارى با چهارپايانى که به عنوان زکات گرفته مى شوند دستورات متعدّدى مى دهد که برتر و بالاتر از حقوقى است که مدعيان حمايت از حيوانات اظهار مى کنند.
مرحوم کلينى بعد از آن که اين نامه را از امام صادق (عليه السلام) از على (عليه السلام) نقل مى کند مى افزايد: امام صادق (عليه السلام) در اين جا گريست و به راوى که بريد بن معاويه بود فرمود: اى بريد! به خدا سوگند که همه حرمت ها (بعد از پيغمبر اکرم (صلي الله عليه و آله) ) بر باد رفت و عمل به کتاب الله و سنّت پيغمبر (صلي الله عليه و آله) به فراموشى سپرده شد و بعد از شهادت اميرمؤمنان (عليه السلام) ، هيچ حقى در ميان مردم برپا نشد.
جالب اين که نويسنده مصادر بعد از ذکر اين بخش از کلام امام صادق (عليه السلام) مى گويد: به خداوند متعال سوگند ياد مى کنم که پيش از اين که به روايت مرحوم کلينى در کافى درباره گريه امام صادق (عليه السلام) هنگام ذکر اين روايت، دست يابم، بارها به هنگام مطالعه اين نامه اشک ريختم.
* * * .