تفسیر حکمت 20
وَ قَالَ عَلَيهِ السِّلَامُ
أَقِيلُوا ذَوِي الْمُرُوءَاتِ عَثَرَاتِهِمْ، فَمَا يَعْثُرُ مِنْهُمْ عَاثِرٌ إِلاَّ وَ يَدُ اللَّهِ بِيَدِهِ يَرْفَعُهُ.
ترجمه
امام (عليه السلام) فرمود:
از لغزش هاى افراد باشخصيت و جوانمرد چشم پوشى کنيد، چرا که هيچ کس از آن ها گرفتار لغزش نمى شود مگر اين که دست خدا به دست اوست و او را بلند مى کند.
از لغزش هاى افراد باشخصيت و جوانمرد چشم پوشى کنيد، چرا که هيچ کس از آن ها گرفتار لغزش نمى شود مگر اين که دست خدا به دست اوست و او را بلند مى کند.
شرح و تفسیر
چشم پوشى از لغزش جوانمردان
امام (عليه السلام) در اين کلمه حکمت آميز به لغزش هايى اشاره مى کند که گاه از اشخاص باشخصيت سرمى زند و به همگان توصيه مى فرمايد که از آن چشم بپوشند. مى فرمايد: «از لغزش هاى افراد باشخصيت و جوانمرد چشم پوشى کنيد، چرا که هيچ کس از آن ها گرفتار لغزش نمى شود مگر اين که دست خدا به دست اوست و او را بلند مى کند»؛ (أَقِيلُوا ذَوِي الْمُرُوءَاتِ عَثَرَاتِهِمْ، فَمَا يَعْثُرُ مِنْهُمْ عَاثِرٌ إِلاَّ وَ يَدُ اللَّهِ بِيَدِهِ يَرْفَعُهُ).
«اقيلوا» از ماده «اقاله» در اصل به معناى بازپس گرفتن معامله در زمانى است که خريدار، پشيمان مى شود، سپس به هر نوع چشم پوشى اطلاق شده است.
«مروءات» جمع «مروءه» به معناى شخصيت و جوانمردى است.
«عثرات» جمع «عثره» به معناى لغزش و خطاست.
روشن است که هر انسانى ـ به جز معصومان (عليهم السلام) ـ در زندگى خود گرفتار لغزش يا لغزش هايى مى شود. اگر او فرد باشخصيت و نيکوکارى باشد بايد به دليل حسن اعمال و رفتارش از اين لغزش ها چشم پوشى کرد؛ هرگونه نقل آن براى ديگران يا سرزنش يا بزرگ نمايى کارى است خطا و برخلاف انصاف و جوانمردى، زيرا خدا هم مدافع اين گونه افراد است. امام (عليه السلام) مى فرمايد: هرگاه يکى از اين افراد نيکوکار و باشخصيت زمين بخورد خداوند بلافاصله وى را از زمين بلند مى کند و اجازه نمى دهد آبروى او برود. از اين جمله حکمت آميز دو نتيجه مى توان گرفت: نتيجه اول که در متن جمله آمده اين است که لغزش هاى نيکوکاران و افراد پاک و باتقوا را بايد ناديده گرفت و حسن ظنِ به آن ها را نبايد با اين لغزش ها به سوءظن مبدل کرد. اين همان چيزى است که در روايت معروف که به صورت ضرب المثل درآمده مى خوانيم: «اَلْجَوادُ قَدْ يَکْبُو» يا «قَدْ يَکْبُو الْجَوادُ» (اسب ارزشمند و کارآمد گاه ممکن است گرفتار لغزشى شود) و در بعضى از عبارات، اين جمله به آن افزوده شده که «الصّارِمُ قَدْ يَنْبُو؛ شمشير برنده نيز گاهى کارگر نمى شود».
نتيجه دوم اين است که اگر راه تقوا و نيکوکارى و جوانمردى را پيش گيريم خداوند به هنگام لغزش ها ما را تنها نمى گذارد و دست ما را مى گيرد و از زمين بلند مى کند و آبروى ما را حفظ مى فرمايد. .
امام (عليه السلام) در اين کلمه حکمت آميز به لغزش هايى اشاره مى کند که گاه از اشخاص باشخصيت سرمى زند و به همگان توصيه مى فرمايد که از آن چشم بپوشند. مى فرمايد: «از لغزش هاى افراد باشخصيت و جوانمرد چشم پوشى کنيد، چرا که هيچ کس از آن ها گرفتار لغزش نمى شود مگر اين که دست خدا به دست اوست و او را بلند مى کند»؛ (أَقِيلُوا ذَوِي الْمُرُوءَاتِ عَثَرَاتِهِمْ، فَمَا يَعْثُرُ مِنْهُمْ عَاثِرٌ إِلاَّ وَ يَدُ اللَّهِ بِيَدِهِ يَرْفَعُهُ).
«اقيلوا» از ماده «اقاله» در اصل به معناى بازپس گرفتن معامله در زمانى است که خريدار، پشيمان مى شود، سپس به هر نوع چشم پوشى اطلاق شده است.
«مروءات» جمع «مروءه» به معناى شخصيت و جوانمردى است.
«عثرات» جمع «عثره» به معناى لغزش و خطاست.
روشن است که هر انسانى ـ به جز معصومان (عليهم السلام) ـ در زندگى خود گرفتار لغزش يا لغزش هايى مى شود. اگر او فرد باشخصيت و نيکوکارى باشد بايد به دليل حسن اعمال و رفتارش از اين لغزش ها چشم پوشى کرد؛ هرگونه نقل آن براى ديگران يا سرزنش يا بزرگ نمايى کارى است خطا و برخلاف انصاف و جوانمردى، زيرا خدا هم مدافع اين گونه افراد است. امام (عليه السلام) مى فرمايد: هرگاه يکى از اين افراد نيکوکار و باشخصيت زمين بخورد خداوند بلافاصله وى را از زمين بلند مى کند و اجازه نمى دهد آبروى او برود. از اين جمله حکمت آميز دو نتيجه مى توان گرفت: نتيجه اول که در متن جمله آمده اين است که لغزش هاى نيکوکاران و افراد پاک و باتقوا را بايد ناديده گرفت و حسن ظنِ به آن ها را نبايد با اين لغزش ها به سوءظن مبدل کرد. اين همان چيزى است که در روايت معروف که به صورت ضرب المثل درآمده مى خوانيم: «اَلْجَوادُ قَدْ يَکْبُو» يا «قَدْ يَکْبُو الْجَوادُ» (اسب ارزشمند و کارآمد گاه ممکن است گرفتار لغزشى شود) و در بعضى از عبارات، اين جمله به آن افزوده شده که «الصّارِمُ قَدْ يَنْبُو؛ شمشير برنده نيز گاهى کارگر نمى شود».
نتيجه دوم اين است که اگر راه تقوا و نيکوکارى و جوانمردى را پيش گيريم خداوند به هنگام لغزش ها ما را تنها نمى گذارد و دست ما را مى گيرد و از زمين بلند مى کند و آبروى ما را حفظ مى فرمايد. .