تفسیر حکمت 34
وَ قَالَ عَلَيهِ السِّلَامُ
أَشْرَفُ الْغِنَى تَرْکُ الْمُنَى.
ترجمه
شرح و تفسیر
برترين غنا
امام (عليه السلام) در اين سخن کوتاه و پربارش درس بزرگى به همه طالبان غنا و بى نيازى مى دهد، مى فرمايد: «برترين غنا و بى نيازى، ترک آرزوهاست»؛ (أَشْرَفُ الْغِنَى تَرْکُ الْمُنَى).
«مُنى» جمع «أُمنية» به معناى آرزوست و در اين عبارت نورانى امام (عليه السلام)، منظور، آرزوهاى دور و دراز و دور از منطق عقل و شرع است. بديهى است که اين گونه آرزوها غنا و بى نيازى را از انسان سلب مى کند، زيرا از يک سو چون همه آن ها به وسيله خود انسان دست نيافتنى است او را وادار به متوسل شدن به اين و آن مى کند و بايد در مقابل هر انسانى خواه شريف باشد يا وضيع، باارزش باشد يا بى ارزش، دست حاجت دراز کند و اين با غنا و بى نيازى هرگز سازگار نيست.
از سوى ديگر براى رسيدن به چنين آرزوهايى بايد در مصرف کردن ثروت خود بخل ورزد و همه آن را ذخيره کند و عملاً زندگى فقيرانه اى داشته باشد.
از سوى سوم چنين کسى آرامش روح و فکر خود را بايد براى رسيدن به اين آرزوها هزينه کند. در روايتى در غررالحکم آمده است: «أَنْفَعُ الْغِنَى تَرْکُ الْمُنَى؛ سودمندترين دارو (ى اضطراب و نگرانى) ترک آرزوهاى دور و دراز است». تمام اين وابستگى ها زاييده آرزوهاى دور و دراز است؛ هرگاه آن آرزوها از صفحه فکر انسان پاک شود، انسان به غنا و بى نيازى پرارزشى دست مى يابد و به همين دليل امام (عليه السلام) ترک اين آرزوها را برترين و بهترين غنا شمرده است.
در تعبير ديگرى که در حکمت 371 آمده است امام (عليه السلام) مى فرمايد: «لا کَنْزَ أَغْنَى مِنَ الْقَنَاعَة؛ هيچ گنجى بى نياز کننده تر از قناعت نيست (همان قناعتى که نقطه مقابل آرزوهاى طولانى محسوب مى شود)».
امام هادى (عليه السلام) طبق روايتى که علامه مجلسى آن را از درة الباهرة نقل کرده است، فرمود: «الْغِنَى قِلَّةُ تَمَنِّيکَ وَ الرِّضَا بِمَا يَکْفِيکَ وَ الْفَقْرُ شِرَّةُ النَّفْسِ وَ شِدَّةُ الْقُنُوط؛ غنا و توانگرى آن است که دامنه آرزو را کم کنى و به آنچه خدا به تو داده است خرسند باشى و فقر آن است که نَفْس آدمى سيرى ناپذير و به شدت (از رسيدن به همه آرزوها) نوميد باشد». .
امام (عليه السلام) در اين سخن کوتاه و پربارش درس بزرگى به همه طالبان غنا و بى نيازى مى دهد، مى فرمايد: «برترين غنا و بى نيازى، ترک آرزوهاست»؛ (أَشْرَفُ الْغِنَى تَرْکُ الْمُنَى).
«مُنى» جمع «أُمنية» به معناى آرزوست و در اين عبارت نورانى امام (عليه السلام)، منظور، آرزوهاى دور و دراز و دور از منطق عقل و شرع است. بديهى است که اين گونه آرزوها غنا و بى نيازى را از انسان سلب مى کند، زيرا از يک سو چون همه آن ها به وسيله خود انسان دست نيافتنى است او را وادار به متوسل شدن به اين و آن مى کند و بايد در مقابل هر انسانى خواه شريف باشد يا وضيع، باارزش باشد يا بى ارزش، دست حاجت دراز کند و اين با غنا و بى نيازى هرگز سازگار نيست.
از سوى ديگر براى رسيدن به چنين آرزوهايى بايد در مصرف کردن ثروت خود بخل ورزد و همه آن را ذخيره کند و عملاً زندگى فقيرانه اى داشته باشد.
از سوى سوم چنين کسى آرامش روح و فکر خود را بايد براى رسيدن به اين آرزوها هزينه کند. در روايتى در غررالحکم آمده است: «أَنْفَعُ الْغِنَى تَرْکُ الْمُنَى؛ سودمندترين دارو (ى اضطراب و نگرانى) ترک آرزوهاى دور و دراز است». تمام اين وابستگى ها زاييده آرزوهاى دور و دراز است؛ هرگاه آن آرزوها از صفحه فکر انسان پاک شود، انسان به غنا و بى نيازى پرارزشى دست مى يابد و به همين دليل امام (عليه السلام) ترک اين آرزوها را برترين و بهترين غنا شمرده است.
در تعبير ديگرى که در حکمت 371 آمده است امام (عليه السلام) مى فرمايد: «لا کَنْزَ أَغْنَى مِنَ الْقَنَاعَة؛ هيچ گنجى بى نياز کننده تر از قناعت نيست (همان قناعتى که نقطه مقابل آرزوهاى طولانى محسوب مى شود)».
امام هادى (عليه السلام) طبق روايتى که علامه مجلسى آن را از درة الباهرة نقل کرده است، فرمود: «الْغِنَى قِلَّةُ تَمَنِّيکَ وَ الرِّضَا بِمَا يَکْفِيکَ وَ الْفَقْرُ شِرَّةُ النَّفْسِ وَ شِدَّةُ الْقُنُوط؛ غنا و توانگرى آن است که دامنه آرزو را کم کنى و به آنچه خدا به تو داده است خرسند باشى و فقر آن است که نَفْس آدمى سيرى ناپذير و به شدت (از رسيدن به همه آرزوها) نوميد باشد». .