نامه 12

خطبه چیست؟ خطبه یا وعظ سخنی است برای تحریک مردم به انجام یا ترک عملی از طریق تحریک عواطف و اقناع آن‌ها. در واقع در خطابه پیش از آن که اندیشه و فکر افراد مورد خطاب باشد، احساسات و عواطف آن‌ها را مخاطب قرار می‌دهند. آیین سخنوری را خطابت می‌گویند.

وَمِن وَصيَّةٍ لَهُ عَليهِ السَّلامُ
وَصّى بِها مَعْقِلِ بْنِ قَيْسِ الرِّياحِي حِينَ أنْفَذَهُ إلَى الشَّامِ
فِي ثَلاثَةِ آلافٍ مُقَدِّمةً لَهُ
اتَّقِ اللّهَ الَّذِي لا بُدَّ لَکَ مِنْ لِقَائِهِ، وَلا مُنْتَهَى لَکَ دُونَهُ. وَلا تُقَاتِلَنَّ إِلاَّ مَنْ قَاتَلَکَ. وَسِرِالْبَرْدَيْنِ، وَغَوِّرْ بِالنَّاسِ، وَرَفِّهْ فِي السَّيْرِ، وَلا تَسِرْ أَوَّلَ اللَّيْلِ، فَإِنَّ اللهَ جَعَلَهُ سَکَناً، وَقَدَّرَهُ مُقَاماً لا ظَعْناً، فَأَرِحْ فِيهِ بَدَنَکَ، وَرَوِّحْ ظَهْرَکَ. فَإِذَا وَقَفْتَ حِينَ يَنْبَطِحُ السَّحَرُ، أَوْ حِينَ يَنْفَجِرُ الْفَجْرُ، فَسِرْ عَلَى بَرَکَةِ اللهِ. فَإِذَا لَقِيتَ الْعَدُوَّ فَقِفْ مِنْ أَصْحَابِکَ وَسَطاً، وَلاتَدْنُ مِنَ الْقَوْمِ دُنُوَّ مَنْ يُرِيدُ أَنْ يُنْشِبَ الْحَرْبَ. وَلا تَبَاعَدْ عَنْهُمْ تَبَاعُدَ مَنْ يَهَابُ الْبَأْسَ، حَتَّى يَأْتِيَکَ أَمْرِي، وَلا يَحْمِلَنَّکُمْ شَنَآنُهُمْ عَلَى قِتَالِهِمْ، قَبْلَ دُعَائِهِمْ وَالْإِعْذَارِ إِلَيْهِمْ.

از وصايا و سفارش هاى امام (عليه السلام) است
به معقل بن قيس رياحى، در آن هنگام که او را با سه هزار نفر به عنوان
مقدمه لشکر خويش به سوى شام فرستاد
تقواى الهى را پيشه کن، همان خدايى که سرانجام بايد به لقاى او برسى وعاقبتى جز حضور در پيشگاهش ندارى. جز با کسى که با تو بجنگد پيکار مکن، صبح و عصر که هوا خنک است، لشکر را به حرکت درآور و به هنگام گرمى روز به آن ها استراحت ده و در پيمودن راه، آرامش و رفاه لشکر را در نظر بگير، در ابتداى شب حرکت مکن چراکه خداوند شب را وسيله آرامش قرار داده و آن را براى توقف تعيين کرده، نه کوچ کردن؛ بنابراين شب هنگام بدنت را آرام ساز و مرکب ها را نيز آسوده بگذار و پس از توقف، به هنگام سحرگاه يا وقتى که سپيده مى دمد به يارى خدا حرکت کن و هنگامى که دشمن را ملاقات کردى، در وسط ياران و قلب سپاهت قرار گير، نه آنقدر به دشمن نزديک شو، مانند کسى که مى خواهد آتش جنگ را برافروزد و نه آنقدر دورى کن، همانند کسى که از جنگ مى ترسد. (اين گونه باش) تا فرمان من به تو برسد، مبادا عداوت شخصى شما با دشمن سبب شود که پيش از دعوت آن ها به صلح و اتمام حجت، جنگ را آغاز کنيد.