حکمت 86
شرح و تفسیر حکمت 86
اهميت رأى پير
اميرمؤمنان على (عليه السلام) در اين کلام حکمت آميزش، مقايسه اى ميان رأى و تدبير پيران و چالاکى و دلاورى جوانان مى کند، مى فرمايد: «رأى و تدبير پير نزد من بهتر از چالاکى جوان (در ميدان نبرد) است. در روايت ديگرى آمده است: از جنگ جويى جوان بهتر است»؛ (رَأْيُ الشَّيْخِ أَحَبُّ إِلَيَّ مِنْ جَلَدِ الْغُلامِ وَ رُوِيَ «مِنْ مَشْهَدِ الْغُلامِ»).
«جَلَد» به معناى چابکى و نيرومندى و «غلام» در اين جا به معناى جوان و «مشهد» در اين گونه موارد به معناى ميدان جنگ است.
بديهى است که براى پيروزى در نبرد با دشمن در درجه نخست نقشه هاى صحيح لازم است و در درجه بعد دلاورى و چالاکى جنگ جويان، و به يقين تا نقشه صحيحى نباشد دلاورى ها به نتيجه اى نمى رسد، از اين رو امام (عليه السلام) مى فرمايد: تدبير پيران نزد من از شجاعت و چالاکى جوانان بهتر است، زيرا مردان بزرگسالى که سال ها ميدان هاى نبرد را ديده اند و تجربه ها آموخته اند بر اساس آن تجربه ها قادر به تنظيم برنامه صحيح هستند در حالى که جوانان، چنين توانى را ندارند؛ ولى به عکسِ پيران، داراى قدرت و توانايى جسمى کافى و دلاورى و چالاکى هستند. گر چه هر يک امتيازى دارند؛ ولى پايه اصلى را رأى و تدبير پيران تشکيل مى دهد. تاريخ نيز اين کلام حکيمانه را کاملاً تأييد مى کند مثلاً در جنگ خندق پيشنهاد حفر خندق که سلمان فارسى ارائه کرد توانست مدينه را از سقوط در چنگال دشمن حفظ کند.
در ضمن، اين گفتار حکيمانه به جوانانى که به پيران بى اعتنا هستند و خود را کانون همه چيز و پيران را خارج از گردونه اجتماع مى پندارند هشدار مى دهد که به بزرگسالان احترام بگذاريد و خود را از تجارب آن ها بى نياز ندانيد.
به گفته ابو الطيب :
الرّأْىُ قَبْلَ شَجاعَةِ الشَّجْعانِ *** هُوَ أوَّلٌ وَ هِىَ الْمَحَلُّ الثّانى
فَإذا هُما اجْتَمَعا لِنَفْسٍ مَرَّةً *** بَلَغَتْ مِنَ الْعَلْياءِ کُلَّ مَکانِ
علم و تجربه پيش از شجاعت شجاعان است آن اول است و اين در محل دوم قرار دارد.
ولى هنگامى که هر دو با هم براى شخص نيرومندى جمع شوند به بالاترين محل صعود مى کنند.
ابن ابى الحديد بعد از ذکر اين شعر نصيحتى را از يکى از سلاطين به فرزندش نقل مى کند که مى گفت: فرمانده لشکر خود را جوان مغرور و کم تجربه اى انتخاب نکن و نه پير از کارافتاده اى را که گذشت روزگار از عقلش کاسته، چنان که گذشتِ عمر جسمش را ضعيف کرده است. بر تو باد که بزرگسالان پرتجربه را برگزينى. .
اميرمؤمنان على (عليه السلام) در اين کلام حکمت آميزش، مقايسه اى ميان رأى و تدبير پيران و چالاکى و دلاورى جوانان مى کند، مى فرمايد: «رأى و تدبير پير نزد من بهتر از چالاکى جوان (در ميدان نبرد) است. در روايت ديگرى آمده است: از جنگ جويى جوان بهتر است»؛ (رَأْيُ الشَّيْخِ أَحَبُّ إِلَيَّ مِنْ جَلَدِ الْغُلامِ وَ رُوِيَ «مِنْ مَشْهَدِ الْغُلامِ»).
«جَلَد» به معناى چابکى و نيرومندى و «غلام» در اين جا به معناى جوان و «مشهد» در اين گونه موارد به معناى ميدان جنگ است.
بديهى است که براى پيروزى در نبرد با دشمن در درجه نخست نقشه هاى صحيح لازم است و در درجه بعد دلاورى و چالاکى جنگ جويان، و به يقين تا نقشه صحيحى نباشد دلاورى ها به نتيجه اى نمى رسد، از اين رو امام (عليه السلام) مى فرمايد: تدبير پيران نزد من از شجاعت و چالاکى جوانان بهتر است، زيرا مردان بزرگسالى که سال ها ميدان هاى نبرد را ديده اند و تجربه ها آموخته اند بر اساس آن تجربه ها قادر به تنظيم برنامه صحيح هستند در حالى که جوانان، چنين توانى را ندارند؛ ولى به عکسِ پيران، داراى قدرت و توانايى جسمى کافى و دلاورى و چالاکى هستند. گر چه هر يک امتيازى دارند؛ ولى پايه اصلى را رأى و تدبير پيران تشکيل مى دهد. تاريخ نيز اين کلام حکيمانه را کاملاً تأييد مى کند مثلاً در جنگ خندق پيشنهاد حفر خندق که سلمان فارسى ارائه کرد توانست مدينه را از سقوط در چنگال دشمن حفظ کند.
در ضمن، اين گفتار حکيمانه به جوانانى که به پيران بى اعتنا هستند و خود را کانون همه چيز و پيران را خارج از گردونه اجتماع مى پندارند هشدار مى دهد که به بزرگسالان احترام بگذاريد و خود را از تجارب آن ها بى نياز ندانيد.
به گفته ابو الطيب :
الرّأْىُ قَبْلَ شَجاعَةِ الشَّجْعانِ *** هُوَ أوَّلٌ وَ هِىَ الْمَحَلُّ الثّانى
فَإذا هُما اجْتَمَعا لِنَفْسٍ مَرَّةً *** بَلَغَتْ مِنَ الْعَلْياءِ کُلَّ مَکانِ
علم و تجربه پيش از شجاعت شجاعان است آن اول است و اين در محل دوم قرار دارد.
ولى هنگامى که هر دو با هم براى شخص نيرومندى جمع شوند به بالاترين محل صعود مى کنند.
ابن ابى الحديد بعد از ذکر اين شعر نصيحتى را از يکى از سلاطين به فرزندش نقل مى کند که مى گفت: فرمانده لشکر خود را جوان مغرور و کم تجربه اى انتخاب نکن و نه پير از کارافتاده اى را که گذشت روزگار از عقلش کاسته، چنان که گذشتِ عمر جسمش را ضعيف کرده است. بر تو باد که بزرگسالان پرتجربه را برگزينى. .