حکمت 121
وَقَالَ عَلَيهِ السَّلامُ
شَتَّانَ مَا بَيْنَ عَمَلَيْنِ عَمَلٍ تَذْهَبُ لَذَّتُهُ وَتَبْقَى تَبِعَتُهُ وَعَمَلٍ تَذْهَبُ مَؤُونَتُهُ وَيَبْقَى أَجْرُهُ.
امام (عليه السلام) فرمود:
چقدر اين دو عمل با هم متفاوت اند: عملى که لذتش مى رود و عواقب سوء آن باقى مى ماند و عملى که زحمتش مى رود و اجر و پاداشش باقى است.
شرح و تفسیر حکمت 121
تفاوت اين دو کار
امام (عليه السلام) در اين کلام نورانى به تفاوت اعمال خيرى که مورد رضاى خداست ولذات و هوسرانى هاى ناپايدار دنيا اشاره کرده، مى فرمايد: «اين دو عمل چقدر با هم متفاوت اند: عملى که لذتش مى رود و عواقب سوء آن باقى مى ماند وعملى که زحمتش مى رود و اجر و پاداشش باقى است»؛ (شَتَّانَ مَا بَيْنَ عَمَلَيْنِ عَمَلٍ تَذْهَبُ لَذَّتُهُ وَتَبْقَى تَبِعَتُهُ وَعَمَلٍ تَذْهَبُ مَؤُونَتُهُ وَيَبْقَى أَجْرُهُ).
در ميان کارهاى نيک و بد و اعمال حسنه و سيئه ـ با اين که هر کدام جنبه مثبت و منفى دارند ـ اين تفاوت آشکار ديده مى شود؛ اعمال گناه آلود داراى لذتى موقتى و ناپايدار است که به زودى زايل مى گردد ولى عواقب بد آن، هم در دنيا و هم در آخرت دامان انسان را مى گيرد. مثلاً انسانى براى برخوردارى از لذتى آنى به شراب پناه مى برد. ممکن است اين ماده مخدر ساعتى او را از غم و اندوه تهى کند و در نشئه اى لذت بخش فرو برد؛ اما به زودى پايان مى يابد و آثار سوء آن در تمام اعضاى بدن او تدريجآ ظاهر مى شود و در آخرت نيز از شراب طهور بهشتى و نوشيدن آب کوثر محروم مى گردد.
ولى به عکس، انسانى که به سراغ بندگى خدا مى رود و در ميدان جهاد با نفس و جهاد با دشمن حاضر مى شود، هر چند با مشکلاتى روبرو مى گردد؛ اما اين مشکلات به تدريج از بين مى رود و اجر و پاداش دنيوى و اخروى آن باقى مى ماند. اين همان چيزى است که قرآن به آن اشاره کرده، مى فرمايد: (مَا عِنْدَکُمْ يَنفَدُ وَمَا عِنْدَ اللهِ بَاقٍ)؛ «آنچه نزد شماست از ميان مى رود، و آنچه نزد خداست باقى مى ماند».
هوس رانى و شهوت رانى همچون کف هاى روى آب است که (فَيَذْهَبُ جُفَاءً)؛ «سرانجام کف ها به بيرون پرتاب مى شوند» و اعمال نيک همچون آب زلال، به مصداق (وَأَمَّا مَا يَنفَعُ النَّاسَ فَيَمْکُثُ فِى الْأَرْضِ)؛ «ولى آنچه به مردم سود مى رساند (= آب يا فلزّ خاص) در زمين مى ماند» باقى و برقرار خواهد بود.
در خطبه 176 نيز اين جمله را خوانديم که امام (عليه السلام) از رسول خدا (صلي الله عليه و آله) نقل مى کند: «إنَّ الْجَنَّةَ حُفَّتْ بِالْمَکارِهِ وَإِنَّ النّارَ حُفَّتْ بِالشَّهَواتِ؛ بهشت در ميان ناراحتى ها احاطه شده و دوزخ در ميان شهوات».
* * * .
امام (عليه السلام) در اين کلام نورانى به تفاوت اعمال خيرى که مورد رضاى خداست ولذات و هوسرانى هاى ناپايدار دنيا اشاره کرده، مى فرمايد: «اين دو عمل چقدر با هم متفاوت اند: عملى که لذتش مى رود و عواقب سوء آن باقى مى ماند وعملى که زحمتش مى رود و اجر و پاداشش باقى است»؛ (شَتَّانَ مَا بَيْنَ عَمَلَيْنِ عَمَلٍ تَذْهَبُ لَذَّتُهُ وَتَبْقَى تَبِعَتُهُ وَعَمَلٍ تَذْهَبُ مَؤُونَتُهُ وَيَبْقَى أَجْرُهُ).
در ميان کارهاى نيک و بد و اعمال حسنه و سيئه ـ با اين که هر کدام جنبه مثبت و منفى دارند ـ اين تفاوت آشکار ديده مى شود؛ اعمال گناه آلود داراى لذتى موقتى و ناپايدار است که به زودى زايل مى گردد ولى عواقب بد آن، هم در دنيا و هم در آخرت دامان انسان را مى گيرد. مثلاً انسانى براى برخوردارى از لذتى آنى به شراب پناه مى برد. ممکن است اين ماده مخدر ساعتى او را از غم و اندوه تهى کند و در نشئه اى لذت بخش فرو برد؛ اما به زودى پايان مى يابد و آثار سوء آن در تمام اعضاى بدن او تدريجآ ظاهر مى شود و در آخرت نيز از شراب طهور بهشتى و نوشيدن آب کوثر محروم مى گردد.
ولى به عکس، انسانى که به سراغ بندگى خدا مى رود و در ميدان جهاد با نفس و جهاد با دشمن حاضر مى شود، هر چند با مشکلاتى روبرو مى گردد؛ اما اين مشکلات به تدريج از بين مى رود و اجر و پاداش دنيوى و اخروى آن باقى مى ماند. اين همان چيزى است که قرآن به آن اشاره کرده، مى فرمايد: (مَا عِنْدَکُمْ يَنفَدُ وَمَا عِنْدَ اللهِ بَاقٍ)؛ «آنچه نزد شماست از ميان مى رود، و آنچه نزد خداست باقى مى ماند».
هوس رانى و شهوت رانى همچون کف هاى روى آب است که (فَيَذْهَبُ جُفَاءً)؛ «سرانجام کف ها به بيرون پرتاب مى شوند» و اعمال نيک همچون آب زلال، به مصداق (وَأَمَّا مَا يَنفَعُ النَّاسَ فَيَمْکُثُ فِى الْأَرْضِ)؛ «ولى آنچه به مردم سود مى رساند (= آب يا فلزّ خاص) در زمين مى ماند» باقى و برقرار خواهد بود.
در خطبه 176 نيز اين جمله را خوانديم که امام (عليه السلام) از رسول خدا (صلي الله عليه و آله) نقل مى کند: «إنَّ الْجَنَّةَ حُفَّتْ بِالْمَکارِهِ وَإِنَّ النّارَ حُفَّتْ بِالشَّهَواتِ؛ بهشت در ميان ناراحتى ها احاطه شده و دوزخ در ميان شهوات».
* * * .