تفسیر خطبه 1

خُطَبُ أَمير المُؤمنين عليه السلام‏
بابُ المُختارِ مِن خُطَب أمير المُؤمِنينَ عليه السلام وَ أَوامره
وَ يَدخُلُ في ذلکَ المُختار مِن کلامِهُ الجاري مَجرى الخُطَبِ في المَقاماتِ المَحظُورَة وَ المَواقِفِ المَذکورَة وَ الخُطُوب الوارِدَة

ترجمه
در اين بخش علاوه بر خطبه ها قسمت هاي مهمي از منتخبات سخنان آن حضرت
که به منزله خطبه است و به مناسبت حوادث مختلف و پيشامدهاي گوناگون ايراد شده ذکر مي شود.
شرح و تفسیر
خطبه در يک نگاه
اين خطبه از مهم ترين خطبه هاى نهج البلاغه است که در طليعه اين کتاب بزرگ واقع شده و از نشانه هاى بارز حسن انتخاب مرحوم رضى است.
اين خطبه شامل يک دوره جهان بينى اسلامى است که از صفات کمال و جمال خداوند و دقايق عجيبى در اين زمينه شروع مى شود، سپس به مسئله آفرينش جهان به طور کلّى و بعد از آن آفرينش آسمان ها و زمين و آنگاه آفرينش فرشتگان، سپس آفرينش آدم (عليه السلام) و داستان سجود فرشتگان و مخالفت ابليس و هبوط آدم (عليه السلام) به زمين مى پردازد.
در ادامه خطبه از بعثت پيامبران و فلسفه آن و سرانجام از بعثت پيامبر اسلام (صلي الله عليه و آله) و عظمت قرآن مجيد و اهميّت سنّت پيامبر (صلي الله عليه و آله) سخن مى گويد و از ميان دستورهاى اسلامى و به اصطلاح «فروع دين»، روى مسئله حج به عنوان يک فريضه عظيم الهى، و فلسفه و اسرار آن انگشت مى گذارد، به طورى که توجّه دقيق به محتواى اين خطبه مى تواند يک بينش جامع و کلّى درباره مهم ترين مسائل اسلامى به ما بدهد و بسيارى از مشکلات و پيچيدگى هايى را که در اين مسائل وجود دارد، حل کند.
از يک نظر اين خطبه به منزله فاتحة الکتاب در قرآن مجيد است که فهرستى را از مجموعه مسائلى که در نهج البلاغه مطرح شده است به دست مى دهد؛ چرا که محورهاى اصلى مجموعه خطبه ها و نامه ها و کلمات قصار در اين خطبه به صورت فشرده آمده است.
ما اين خطبه را به پانزده بخش تقسيم کرده و هر بخش را جداگانه بررسى و تفسير کرده، سپس در جمع بندى کلّى از مجموع آن ها نتيجه گيرى مى کنيم. .