خطبه در يک نگاه
همان گونه که در کلام ابن ابى الحديد نيز آمده، اين خطبه شامل چند بخش مختلف است که هر يک ناظر به مطلبى است.
در بخش نخست، امام (عليه السلام) به خدماتش در زمان غُربت اسلام و آغاز دعوت پيغمبر (صلي الله عليه و آله) اشاره مى کند و مى فرمايد: دربرابر آن طوفان ها و تندبادهايى که دشمن به راه انداخته بود، مانند کوه محکم ايستادم و نقطه ضعفى از هيچ نظر بر دامان زندگى من وجود ندارد.
در بخش دوم به اين مطلب اشاره مى کند که من همواره دربرابر زورمندان ستمگر و در کنار ضعيفان مظلوم ايستاده ام تا حقِّ آن ها را بگيرم.
در بخش سوم، به عنوان دفاع از اخبار حوادث آينده ـ که از پيغمبر اکرم (صلي الله عليه و آله) نقل فرموده ـ مى فرمايد که محال است سخنى ناروا به پيامبر (صلي الله عليه و آله) نسبت دهم، در حالى که من نخستين تصديق کننده او بودم.
و در آخرين بخش از خطبه، عذر بيعت با خلفا را چنين بيان مى کند که من به دستور پيغمبر اکرم (صلي الله عليه و آله) ناچار بودم تن به بيعت بدهم و براى گرفتن حقّم قيام نکنم، مبادا شکافى در صفوف مسلمانان پيدا شود و دشمن از آن استفاده کند.
* * * .