خطبه در يک نگاه
اين خطبه در واقع از دو بخش تشکيل شده است: در بخش اوّل امام (عليه السلام) به سراغ اين حقيقت مى رود که عذاب هاى الهى ناگهانى نيست، بلکه خداوند به جبّاران و ستمکاران و امّت هاى فاسد و مفسد، مدّت ها مهلت مى دهد و در مجازات آن ها عجله نمى کند، شايد به خود آيند و توبه کنند و به سوى حق بازگردند.
به تعبير ديگر: مجازات هاى الهى هرگز جنبه انتقام جويى ندارد، بلکه هدف از آن، تعليم و تربيت و عبرت است؛ ولى متأسّفانه گوش شنوا و چشم بينا که حق را بشنود و صحنه هاى عبرت آموز را درست بنگرد، تا مايه بيدارى دل ها شود، بسيار کم است.
در بخش دوم: اشاره به اقوام منحرفى مى فرمايد که براى حلّ اختلافات دينى خود، به جاى اين که از منبع وحى و کتب آسمانى و سخنان پيامبر (صلي الله عليه و آله) الهام بگيرند، به افکار ناقص خود، و آراى باطله و بى پايه، و گمان ها و پندارها بسنده کرده و در وادى ظلماتِ اوهام، پيش مى روند و هلاکت خود را تسريع مى کنند.