خطبه در يک نگاه
به گفته بعضى از شارحان نهج البلاغه على (عليه السلام) اين سخن را زمانى بيان فرمود که بعضى از اطرافيان به آن حضرت خرده گرفتند که «معاويه» در سايه بذل وبخشش فراوان از بيت المال، افراد را به سوى خود جذب مى کند، چه خوب بود شما هم از سختگيرى در امر بيت المال مى کاستى و افراد سرکش را راضى نگه مى داشتى. امام (عليه السلام) برآشفت و اين سخن را ايراد کرد که درواقع از سه بخش تشکيل شده است:
بخش اوّل را با بحثى کلى و جامع و کوبنده درباره تبرّى از ظلم و ستم آغاز کرده، مى فرمايد: به هيچ قيمتى حاضر نيست کمترين ظلم و ستمى روا دارد وخشم و غضب پروردگار را براى خود بخرد.
در بخش دوم به ذکر يکى از مصداق هاى روشن اين مطلب مى پردازد وداستان تنگدستى برادرش عقيل و انتظار نابجاى او را از بيت المال بيان مى فرمايد که چگونه با «حديده محماة» (آهن تفتيده) به او پاسخ داد.
و بخش سوم را به مصداق زنده ديگرى از بيزارى اش از ظلم و ستم اختصاص مى دهد و داستان «اشعث بن قيس» منافق و حلواى ملفوفه را ذکر مى کند و با جمله هاى بسيار رسا و گويا و بى نظير در زمينه تبرّى از ظلم و ستم وپايمال کردن حقوق ديگران، گفتار خود را پايان مى دهد.

* * *