تفسیر خطبه 27

وَ مِنْ خُطْبَةٍ لَهُ (عليه السلام)
وَ قَدْ قالَها يَسْتَنْهِضُ بِها النّاسَ حينَ وَرَدَ خَبرُ غَزوِ الاْنْبارِ بِجَيْشِ مُعاويةِ فَلم يَنْهَضُوا. وَ فِيها يَذْکُرُ فَضْلَ الْجَهادِ، وَ يَسْتَنْهِضُ النّاسَ، وَ يَذْکُرُ عِلْمَهُ بِالْحَرْبِ، وَ يُلْقِيِ عَلَيْهِمُ التَّبِعَةَ لَعَدَمِ طاعَتِهِ

ترجمه
از خطببه هاى امام (عليه السلام) است
هنگامى که خبر حمله لشکر معاويه به شهر (مرزىِ) انبار، به آن حضرت رسيد، مردم براى جهاد حرکت نکردند؛ امام (عليه السلام) اين خطبه را ايراد مى فرمايد و فضيلت جهاد را، در آن برمى شمرد و مردم را به قيام (در برابر غارتگران شام) تشويق مى کند، همچنين آگاهى خود را به فنون و مديريت جنگ بيان مى دارد و مسئوليّت عواقب اين جمله را متوجه مردمى مى سازد که از وى اطاعت نکردند
شرح و تفسیر
خطبه در يک نگاه
همان گونه که قبلاً اشاره شد، اين خطبه ـ که به خطبه جهاد معروف است ـ از مشهورترين خطبه هاى مولا اميرمؤمنان (عليه السلام) محسوب مى شود و تمام آن بر محور جهاد دور مى زند.
در بخش نخست اين خطبه، اهمّيّت جهاد و آثار مهمّ آن، با بيان بسيار گويا وزيبا تشريح و همچنين پيامدهاى ترک جهاد براى امّت ها، تبيين شده است.
در بخش دوم، امام (عليه السلام) مردم کوفه را سخت ملامت مى کند، سپس از حادثه دردناک حمله «سفيان غامدى» به شهر مرزى «انبار» و شهادت «حسان بن حسان» ـنماينده شجاع و باوفاى امام (عليه السلام) ـ و ساير ويرانگرى هاى او و لشکر شام خبر مى دهد.
در بخش سوم، باز، سرزنش ها را متوجه مردمِ سستِ عراقِ آن زمان، مى سازد و آن ها را سخت ملامت مى کند.
در آخرين بخش، آمادگى کامل خود را براى جهاد با دشمنِ خون خوار و بى رحم، اعلام، و سوابق خويش را در امر جهاد، بيان مى کند.
در مجموع، روح حماسىِ فوق العاده اى بر خطبه حاکم است که هر شنونده اى را سخت تحت تأثير قرار مى دهد.
جالب اين که شارح معروف نهج البلاغه، ابن ابى الحديد، در يکى از سخنان خود مى گويد که بسيارى از گويندگان، درباره اهمّيّت جهاد و تشويق به آن سخن گفته اند، امّا همه آنها خميرمايه سخن خود را از کلام على (عليه السلام) گرفته اند. سپس به خطبه معروف «ابن نباته» درباره جهاد اشاره مى کند و آن را در برابر خطبه مولا على (عليه السلام) مانند شمشير چوبين در برابر شمشير پولادين برمى شمرد و آنها را قابل مقايسه نمى داند. .