ترجمه
دين و دنيايت را نزد خدا به امانت بگذار و از او بهترين مقدرات را براى امروز و فردا و دنيا و آخرتت بخواه و سلام بر تو.
شرح و تفسیر
همه چيز خود را به خدا بسپار
سرانجام امام (عليه السلام) در آخرين و کوتاه ترين بخش اين وصيّت نامه به فرزندش دو دستور مى دهد که همه چيز در آن دو جمع است؛ نخست مى فرمايد: «دين و دنيايت را نزد خدا به امانت بگذار»؛ (اسْتَوْدِعِ اللهَ دِينَکَ وَ دُنْيَاکَ).
سپس مى افزايد: «و از او بهترين مقدرات را براى امروز و فردا، دنيا و آخرتت بخواه و سلام بر تو»؛ (وَ اسْأَلْهُ خَيْرَ الْقَضَاءِ لَکَ فِي الْعَاجِلَةِ وَ الاْجِلَةِ، وَ الدُّنْيَا وَ الاْخِرَةِ، وَالسَّلامُ).
بديهى است که هيچ کس بهتر از خدا نمى تواند دين و دنياى انسان را حفظ کند و هيچ کس بهتر از او نمى تواند بهترين مقدرات را براى دنيا و آخرت انسان تأمين کند. او سرچشمه همه خيرات و منبع تمام برکات است و هر کس هر چه دارد از او دارد همان گونه که در قرآن مى خوانيم: (بِيَدِکَ الْخَيْرُ إِنَّکَ عَلى کُلِّ شَىْءٍ قَديرٌ)؛ «تمام خوبى ها به دست توست و تو بر هرچيزى توانايى».
شک نيست که هم دنياى انسان آفاتى دارد و هم دين انسان و البتّه آفات دين بيشتر است و اين آفات به قدرى زياد و متنوع اند که غلبه بر آن ها جز با استمداد از ذات پاک خداوند امکان پذير نيست.
و به گفته شاعر :
صد هزاران دام و دانه است اى خدا *** ما چو مرغان حريص و بى نوا
دم به دم وابسته دام نُوايم *** هر يکى گر باز و سى مرغى شويم
مى رهانى هر دمى ما را و باز *** سوى دامى مى رويم اى بى نياز
گر هزاران دام باشد هر قدم *** چون تو با مايى نباشد هيچ غم
«مولوى»
سرانجام امام (عليه السلام) در آخرين و کوتاه ترين بخش اين وصيّت نامه به فرزندش دو دستور مى دهد که همه چيز در آن دو جمع است؛ نخست مى فرمايد: «دين و دنيايت را نزد خدا به امانت بگذار»؛ (اسْتَوْدِعِ اللهَ دِينَکَ وَ دُنْيَاکَ).
سپس مى افزايد: «و از او بهترين مقدرات را براى امروز و فردا، دنيا و آخرتت بخواه و سلام بر تو»؛ (وَ اسْأَلْهُ خَيْرَ الْقَضَاءِ لَکَ فِي الْعَاجِلَةِ وَ الاْجِلَةِ، وَ الدُّنْيَا وَ الاْخِرَةِ، وَالسَّلامُ).
بديهى است که هيچ کس بهتر از خدا نمى تواند دين و دنياى انسان را حفظ کند و هيچ کس بهتر از او نمى تواند بهترين مقدرات را براى دنيا و آخرت انسان تأمين کند. او سرچشمه همه خيرات و منبع تمام برکات است و هر کس هر چه دارد از او دارد همان گونه که در قرآن مى خوانيم: (بِيَدِکَ الْخَيْرُ إِنَّکَ عَلى کُلِّ شَىْءٍ قَديرٌ)؛ «تمام خوبى ها به دست توست و تو بر هرچيزى توانايى».
شک نيست که هم دنياى انسان آفاتى دارد و هم دين انسان و البتّه آفات دين بيشتر است و اين آفات به قدرى زياد و متنوع اند که غلبه بر آن ها جز با استمداد از ذات پاک خداوند امکان پذير نيست.
و به گفته شاعر :
صد هزاران دام و دانه است اى خدا *** ما چو مرغان حريص و بى نوا
دم به دم وابسته دام نُوايم *** هر يکى گر باز و سى مرغى شويم
مى رهانى هر دمى ما را و باز *** سوى دامى مى رويم اى بى نياز
گر هزاران دام باشد هر قدم *** چون تو با مايى نباشد هيچ غم
«مولوى»
پاورقی ها
در بسيارى از نسخ نهج البلاغه به جاى صيغه امر «استَوْدِع» و «اسئلْ» صيغه متکلم وحده آمده است که مفهومش اين است که من دين و دنياى تو را به خدا مى سپارم و بهترين مقدرات را براى دنيا و آخرت تو از پيشگاه او مى طلبم. البتّه مفهوم هر دو در واقع يکى است، هر چند نسخه اخير مناسب تر به نظر مى رسد مخصوصآ با توجّه به تعبير به «لک».
آل عمران، آيه 26. مثنوى معنوى، دفتر اول، ص 21.
آل عمران، آيه 26. مثنوى معنوى، دفتر اول، ص 21.