خطبه 179

خطبه چیست؟ خطبه یا وعظ سخنی است برای تحریک مردم به انجام یا ترک عملی از طریق تحریک عواطف و اقناع آن‌ها. در واقع در خطابه پیش از آن که اندیشه و فکر افراد مورد خطاب باشد، احساسات و عواطف آن‌ها را مخاطب قرار می‌دهند. آیین سخنوری را خطابت می‌گویند.

وَمِنْ کَلَامٍ لَهُ عَليهِ السَّلامُ
وَقَدْ سَأَلَهُ ذِعْلِبُ الْيَمانِيُّ فَقالَ: هَلْ رَأَيْتَ رَبَّکَ يا أمِيرَالْمُؤمِنِينَ؟
فَقَالَ (عليه السلام): أفَأَعْبُدُ مَا لا أرى؟ فَقالَ: وَ کَيْفَ تَراهُ؟ فَقالَ:
فقال: لا تُدْرِکُهُ آلْعُيُونُ بِمُشَاهَدَةِ آلْعِيَانِ، وَلکِنْ تُدْرِکُهُ آلْقُلُوبُ بِحَقَائِقِ آلاِْيمَانِ. قَرِيبٌ مِنَ آلاَْشْيَاءِ غَيْرَ مُلابِسِ، بَعِيدٌ مِنْهَا غَيْرَ مُبَايِنٍ. مُتَکَلِّمٌ لا بِرَوِيَّةٍ، مُرِيدٌ لا بِهِمَّةٍ، صَانِعٌ لا بِجَارِحَةٍ. لَطِيفٌ لا يُوصَفُ بِالْخَفَاءِ، کَبِيرٌ لا يُوصَفُ بِالْجَفَاءِ، بَصِيرٌ لا يُوصَفُ بِالْحَاسَّةِ، رَحِيمٌ لايُوصَفُ بِالرِّقَّةِ. تَعْنُو آلْوُجُوهُ لِعَظَمَتِهِ، وَتَجِبُ آلْقُلُوبُ مِنْ مَخَافَتِهِ.

از سخنان امام (عليه السلام) است
«ذعلب يمانى» از امام (عليه السلام) پرسيد: اى اميرمؤمنان! آيا پروردگارت را ديده اى؟ امام (عليه السلام) فرمود: آيا کسى را عبادت کنم که نمى بينم؟ ذعلب پرسيد: چگونه او را ديده اى؟ امام (عليه السلام) خطبه ذيل را ايراد فرمود
چشم ها هرگز او را آشکارا نمى بينند؛ ولى قلب ها با حقايق ايمان، او را درک مى کنند؛ او به همه چيز نزديک است؛ اما نه آن گونه که به آن ها چسبيده باشد، و از همه چيز دور است؛ اما نه آن گونه که از آن ها بيگانه گردد. او سخن مى گويد؛ بى آن که نياز به تفکّر داشته باشد، و اراده مى کند؛ بى آن که محتاج تصميم گرفتن باشد. او خالق و سازنده است؛ اما نه با (دست و) اعضاى پيکر، او لطيف است؛ اما نه به اين معنا که پنهان باشد، و بزرگ و قدرتمند است؛ ولى نه به اين معنا که جفاکار باشد. بيناست، نه با عضو بينايى يعنى چشم، و مهربان است نه به معناى نازک دل بودن. صورت ها دربرابر عظمتش خاضع و قلب ها از هيبتش لرزان اند.