خطبه 49

خطبه چیست؟ خطبه یا وعظ سخنی است برای تحریک مردم به انجام یا ترک عملی از طریق تحریک عواطف و اقناع آن‌ها. در واقع در خطابه پیش از آن که اندیشه و فکر افراد مورد خطاب باشد، احساسات و عواطف آن‌ها را مخاطب قرار می‌دهند. آیین سخنوری را خطابت می‌گویند.

وَمِن کلامٍ لَهَ عَلَيهِ السَّلامُ
وَفِيهِ جُمْلَةٌ مِنْ صِفَاتِ الرُّبُوبِيَّةِ وَالْعِلْمِ الإِلهِيّ
أَلْحَمْدُلِلهِ آلَّذِي بَطَنَ خَفِيَّاتِ آلْأُمُورِ، وَدَلَّتْ عَلَيْهِ أَعْلاَمُ الظُّهُورِ، وَآمْتَنَعَ عَلَى عَيْنِ آلْبَصِيرِ. فَلاَعَيْنُ مَنْ لَمْ يَرَهُ تُنْکِرُهُ، وَلاَقَلْبُ مَنْ أَثْبَتَهُ يُبْصِرُهُ. سَبَقَ فِي آلْعُلُوِّ فَلاَ شَىْءَ أَعْلَى مِنْهُ، وَقَرُبَ فِي آلدُّنُوِّ فَلاَ شَيْءَ أَقْرَبُ مِنْهُ. فَلا آسْتِعْلاؤُهُ بَاعَدَهُ عَنْ شَيْءٍ مِنْ خَلْقِهِ، وَلاَقُرْبُهُ سَاوَاهُمْ فِي آلْمَکَانِ بِهِ. لَمْ يُطْلِعِ آلْعُقُولَ عَلَى تَحْدِيدِ صِفَتِهِ، و لَمْ يَحْجُبْهَا عَنْ وَاجِبِ مَعْرِفَتِهِ، فَهُوَ الَّذِي تَشْهَدُ لَهُ أَعْلاَمُ آلْوُجُودِ، عَلَى إِقْرَارِ قَلْبِ ذِي آلْجُحُودِ، تَعَالَى آللهُ عَمَّا يَقولُهُ آلْمُشَبِّهُونَ بِهِ وَآلْجَاحِدُونَ لَهُ عُلوّآ کَبِيرآ!

از سخنان امام (عليه السلام) است
که در آن قسمتى از صفات خداوند و علم بى پايان او آمده است
ستايش مخصوص خداوندى است که ذات پاکش از همه چيز مخفى تر است، ولى نشانه هاى واضح و آشکار، بر هستى او گواهى مى دهد و هرگز چشم بينا قادر بر مشاهده ذات او نيست و به همين دليل نه چشم کسى که وى را نديده انکارش مى کند و نه قلب کسى که او را شناخته مشاهده اش تواند کرد. در علوّ مقام بر همه پيشى گرفته و چيزى برتر از او نيست. با اين حال چنان نزديک است که چيزى از او نزديک تر نيست نه مرتبه بلندش او را از مخلوقاتش دور کرده و نه نزديکى اش به خلق او را با آن ها همسان قرار داده است. عقل ها را از کنه صفات خويش آگاه نکرده و با اين حال آن ها را از معرفت و شناخت لازم بازنداشته است. پس او کسى است که نشانه هاى آشکار جهان هستى بر وجود پاکش گواهى مى دهد که دل هاى منکران به وجودش اقرار دارند. خداوند بسيار برتر است از گفته کسانى که موجوداتى را به او تشبيه کرده و يا ذاتش را انکار مى کنند.