خطبه 234

خطبه چیست؟ خطبه یا وعظ سخنی است برای تحریک مردم به انجام یا ترک عملی از طریق تحریک عواطف و اقناع آن‌ها. در واقع در خطابه پیش از آن که اندیشه و فکر افراد مورد خطاب باشد، احساسات و عواطف آن‌ها را مخاطب قرار می‌دهند. آیین سخنوری را خطابت می‌گویند.

وَمِن کلامٍ لَهُ عَليهِ السَّلامُ
رَوى ذِعْلَبُ الْيَمامِي [الْيَمانِي] عَنْ أحْمَدَ بْنَ قُتَيْبَةِ، عَنْ عَبْدِاللهِ بْنِ يَزيدِ، عَنْ مالِکِ بْنِ دَحْيَة، قالَ: کُنّا عِنْدَ أمِيرِالْمُؤْمِنينَ (عليه السلام) ، وَقَدْ ذُکِرَ عِنْدَهُ اخْتِلافُ النَّاسِ فَقالَ:
إِنَّمَا فَرَّقَ بَيْنَهُمْ مَبَادِئُ طِينِهِمْ وَ ذلِکَ أَنَّهُمْ کَانُوا فِلْقَةً مِنْ سَبَخِ أَرْضٍ وَعَذْبِهَا، وَ حَزْنِ تُرْبَةٍ وَ سَهْلِهَا، فَهُمْ عَلَى حَسَبِ قُرْبِ أَرْضِهِمْ يَتَقَارَبُونَ، وَ عَلَى قَدْرِ اخْتِلافِهَا يَتَفَاوَتُونَ، فَتَامُّ الرُّوَاءِ نَاقِصُ الْعَقْلِ، وَ مَادُّ الْقَامَةِ قَصِيرُ الْهِمَّةِ، وَ زَاکِي الْعَمَلِ قَبِيحُ الْمَنْظَرِ، وَ قَرِيبُ الْقَعْرِ بَعِيدُ السَّبْرِ، وَمَعْرُوفُ الضَّرِيبَةِ مُنْکَرُ الْجَلِيبَةِ، وَ تَائِهُ الْقَلْبِ مُتَفَرِّقُ اللُّبِّ، وَ طَلِيقُ اللِّسَانِ حَدِيدُ الْجَنَانِ.

از سخنان امام (عليه السلام) است
«ذعلب يمانى» از «احمد بن قتيبه» از «عبدالله بن يزيد» از «مالک بن دحيه» نقل مى کند که همه ما در خدمت اميرمؤمنان على (عليه السلام) بوديم. در آن جا سخن از اختلاف و تفاوت هاى مردم با يکديگر به ميان آمد، امام (عليه السلام) فرمود:
آنچه بين آن ها (مردم) ايجاد تفاوت کرده عناصر نخستين سرشت آن هاست، زيرا آن ها قطعه اى بودند از زمين شور و شيرين، محکم و سست، و بر حسب نزديک بودن خاک هايشان به يکديگر به هم نزديک اند و به مقدار فاصله واختلاف خاکشان، با يکديگر متفاوت اند؛ افراد خوش منظر (غالبآ) سست عقل اند، بلندقدانْ کوتاه همت، پاکيزه عملان بدمنظر و کوتاه قدان، عميق وخوش فکرند. آن ها که نهادى پاک دارند (گاه براثر عوامل گوناگون) اخلاق ناپسند ظاهر مى سازند. آن ها که قلبى ناآرام دارند، افکارشان پراکنده است وسخنوران (زبردست) قوت قلب دارند.