وَمِن کتابٍ لَهُ عَليهِ السَّلامُ
إلى عُمّالِهِ عَلَى الْخِراجِ

از نامه هاى امام (عليه السلام)
به کارگزاران خراج و بيت المال است.

مِنْ عَبْدِ اللهِ عَلِيٍّ أَمِيرِ الْمُوْمِنِينَ إِلَى أَصْحَابِ الْخَرَاجِ:
أَمَّا بَعْدُ، فَإِنَّ مَنْ لَمْ يَحْذَرْ مَا هُوَ صَائِرٌ إِلَيْهِ لَمْ يُقَدِّمْ لِنَفْسِهِ مَا يُحْرِزُهَا. وَاعْلَمُوا أَنَّ مَا کُلِّفْتُمْ بِهِ يَسِيرٌ، وَأَنَّ ثَوَابَهُ کَثِيرٌ، وَلَوْ لَمْ يَکُنْ فِيمَا نَهَى اللهُ عَنْهُ مِنَ الْبَغْيِ وَالْعُدْوَانِ عِقَابٌ يُخَافُ لَکَانَ فِي ثَوَابِ اجْتِنَابِهِ مَا لا عُذْرَ فِي تَرْکِ طَلَبِهِ.

اما بعد (از حمد و ثناى الهى)، کسى که از آنچه سرانجام به سوى آن مى رود (مرگ و قيامت) بر حذر نباشد چيزى که او را (از بلاى آن روز) مصون دارد از پيش براى خود نمى فرستد. بدانيد که آنچه به آن مکلّف شده ايد کم است امّا ثوابش بسيار است. اگر ظلم و تعدّى، که خدا از آن نهى کرده عقاب و کيفر ترس آورى نداشت، باز ثواب ترک آن به اندازه اى است که براى کسى بهانه اى در ترک آن نباشد.

فَأَنْصِفُوا النَّاسَ مِنْ أَنْفُسِکُمْ، وَاصْبِرُوا لِحَوَائِجِهِمْ، فَإِنَّکُمْ خُزَّانُ الرَّعِيَّةِ، وَوُکَلاءُ الْأُمَّةِ، وَسُفَرَاءُ الْأَئِمَّةِ وَلا تُحْشِمُوا أَحَداً عَنْ حَاجَتِهِ، وَلا تَحْبِسُوهُ عَنْ طَلِبَتِهِ، وَلا تَبِيعُنَّ لِلنَّاسِ فِي الْخَرَاجِ کِسْوَةَ شِتَاءٍ وَلا صَيْفٍ، وَلا دَابَّةً يَعْتَمِلُونَ عَلَيْهَا، وَلا عَبْداً، وَلا تَضْرِبُنَّ أَحَداً سَوْطاً لِمَکَانِ دِرْهَمٍ وَلا تَمَسُّنَّ مَالَ أَحَدٍ مِنَ النَّاسِ، مُصَلٍّ وَلا مُعَاهَدٍ، إِلاَّ أَنْ تَجِدُوا فَرَساً أَوْ سِلاحاً يُعْدَى بِهِ عَلَى أَهْلِ الْإِسْلامِ، فَإِنَّهُ لا يَنْبَغِي لِلْمُسْلِمِ أَنْ يَدَعَ ذَلِکَ فِي أَيْدِي أَعْدَاءِ الْإِسْلامِ، فَيَکُونَ شَوْکَةً عَلَيْهِ. وَلا تَدَّخِرُوا أَنْفُسَکُمْ نَصِيحَةً، وَلا الْجُنْدَ حُسْنَ سِيرَةٍ، وَلا الرَّعِيَّةَ مَعُونَةً، وَلا دِينَ اللهِ قُوَّةً، وَأَبْلُوا فِي سَبِيلِ اللهِ مَا اسْتَوْجَبَ عَلَيْکُمْ، فَإِنَّ اللهَ سُبْحَانَهُ قَدِ اصْطَنَعَ عِنْدَنَا وَعِنْدَکُمْ أَنْ نَشْکُرَهُ بِجُهْدِنَا، وَأَنْ نَنْصُرَهُ بِمَا بَلَغَتْ قُوَّتُنَا، وَلا قُوَّةَ إِلاَّ بِاللهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ.

(امام فرمود:) حال که چنين است انصاف را درباره مردم رعايت کنيد و دربرابر نيازمندى هايشان (که پاسخ گفتن به آن مشکلاتى دارد) صبر و شکيبايى به خرج دهيد، زيرا شما خزانه داران رعيّت و وکلاى امّت و سفيران ائمه و پيشوايان هستيد. هيچ کس را به سبب عرض حاجتش شرمنده نسازيد و کسى را از خواسته (ى مشروع)اش بازمداريد و هرگز براى گرفتن خراج از بدهکار، لباس تابستانى يا زمستانى و يا مرکبى که با آن به کارهايشان مى رسند و يا برده اى را (که از کمک او براى زندگى بهره مى گيرند) به فروش نرسانيد. کسى را براى گرفتن درهمى تازيانه نزنيد. هرگز به مال احدى از مردم، چه مسلمان باشد و چه غير مسلمانى که در پناه اسلام است، دست نزنيد (و آن را به تملک بيت المال درنياوريد) مگر اين که اسب يا سلاحى باشد که براى تجاوز به مسلمانان به کار گرفته مى شود (در اين صورت مى توانيد آن وسايل را مصادره کنيد) زيرا براى مسلمان سزاوار نيست که چنين وسايلى را در دست دشمنان اسلام باقى بگذارد تا سبب نيرومندى آن ها بر ضد مسلمانان گردد. هرگز از نصيحت و اندرز به خويشتن (و به يکديگر) و از خوش رفتارى با سپاهيان و کمک به رعيّت و تقويت دين خدا خوددارى مکنيد. در راه خدا آنچه را که بر شما واجب است انجام دهيد، زيرا خداوندِ سبحان، از ما و شما خواسته است که با تمام توان شکر او را به جا بياوريم و آيين او را تا آن جا که قدرت داريم يارى کنيم و هيچ قدرتى (براى انجام اين امور) جز به کمک خداوند بزرگ نيست.