خطبه 67

خطبه چیست؟ خطبه یا وعظ سخنی است برای تحریک مردم به انجام یا ترک عملی از طریق تحریک عواطف و اقناع آن‌ها. در واقع در خطابه پیش از آن که اندیشه و فکر افراد مورد خطاب باشد، احساسات و عواطف آن‌ها را مخاطب قرار می‌دهند. آیین سخنوری را خطابت می‌گویند.

وَمِن کلامٍ لَهَ عَلَيهِ السَّلامُ
قَالُوا: لَمّا انْتَهَتْ إلى أمِيرِالمُؤْمِنِينَ (عليه السلام) أنْبَاءُ السَّقِيفَةِ بَعْدَ وَفَاةِ رَسُولِ اللهِ (صلي الله عليه و آله)، قالَ (عليه السلام): مَا قَالَتِ الأنْصَارُ؟ قَالُوا: قَالَتْ: مِنّا أمِيْرٌ، وَمِنْکُمْ أمِيرٌ؛ قَالَ (عليه السلام):
فَهَلاَّ احْتَجَجْتُمْ عَلَيْهِمْ بِأَنَّ رَسُولَ اللّهِ صَلَّى اللّهُ عَلَيْهِ وَ سَلَّمَ وَصَّى بِأَنْ يُحْسَنَ إِلَى مُحْسِنِهِمْ وَ يُتَجَاوَزَ عَنْ مُسِيئِهِمْ؟ قالوا: و ما فى هذا من الحجّة عليهم؟ فقال (عليه السلام): لَوْ کَانَتِ الْإِمَامَةُ [الامارة] فِيهِمْ لَمْ تَکُنِ الْوَصِيَّةُ بِهِمْ. ثم قال (عليه السلام): فَمَاذَا قَالَتْ قُرَيْشٌ؟ قَالوا: احتَجّت بأَنّها شجرةُ الرّسول (صلي الله عليه و آله) فقال (عليه السلام): احْتَجُّوا بِالشَّجَرَةِ وَ أَضَاعُوا الثَّمَرَةَ.

از سخنان امام (عليه السلام) است
که دربرابر گروهى از قريش بيان فرمود
گفته اند: هنگامى که اخبار «سقيفه بنى ساعده» بعد از وفات رسول خدا (صلي الله عليه و آله) به امام (عليه السلام) رسيد حضرت پرسيد: انصار (در برابر پيشنهاد خلافت براى مهاجرين) چه گفتند؟ پاسخ دادند: انصار گفتند که زمامدارى از ما انتخاب شود و زمامدارى از شما (و امر خلافت، در ميان ما دو گروه به طور مساوى بايد تقسيم شود!) در اين هنگام امام (عليه السلام) اين سخنان را ايراد فرمود.
چرا دربرابر آن ها (يعنى انصار که تقاضا داشتند خليفه اى از ما و خليفه اى از مهاجرين باشدبه اين حديث) استدلال نکرديد که پيامبر (صلي الله عليه و آله) درباره آن ها (انصار) فرمود: «با نيکان آن ها به نيکى رفتار کنيد و از بدان آن ها درگذريد»؟ حاضران عرض کردند:«اين چه دليلى بر ضدّ آن ها مى شود؟» امام (عليه السلام) فرمود: «اگر حکومت و زمامدارى در ميان آن ها بود، سفارش درباره آن ها (به مهاجران) معنا نداشت».
سپس فرمود: «قريش به چه چيز استدلال کردند؟» عرض کردند: «دليل آن ها (براى اولويّت خود در امر خلافت) اين بود که آنان از شجره رسول خدا (صلي الله عليه و آله) هستند (و از خويشاوندان او)» فرمود: «آن ها به شجره استدلال کردند اما ثمره را ضايع ساختند!» (اگر خويشاوند پيامبر (صلي الله عليه و آله) بودن، دليل بر اولويّت است، اهل بيت او بودن، به طريق اولى دليل بر اين امر خواهد بود).