خطبه 30

خطبه چیست؟ خطبه یا وعظ سخنی است برای تحریک مردم به انجام یا ترک عملی از طریق تحریک عواطف و اقناع آن‌ها. در واقع در خطابه پیش از آن که اندیشه و فکر افراد مورد خطاب باشد، احساسات و عواطف آن‌ها را مخاطب قرار می‌دهند. آیین سخنوری را خطابت می‌گویند.

وَ مِنْ کَلَامٍ لَهُ (عليه السلام)
فِي مَعْنى قَتْلِ عُثْمانَ وَ هُوَ حُکْمٌ لَهُ عَلى عُثْمانَ وَ عَلَيْهِ وَ عَلَى النَّاسِ بِمَا فَعَلوا، و بَرَاءَةٌ لَهُ مِنْ دَمِه.
لَوْ أَمَرْتُ بِهِ لَکُنْتُ قَاتِلا، أَوْ نَهَيْتُ عَنْه لَکُنْتُ ناصِرآ، غَيْرَ أَنَّ مَنْ نَصَرَهُ لاَيَسْتَطِيعُ أَنْ يَقُولَ: «خَذَلَهُ مَنْ أَنَا خَيْرٌ مِنْهُ»، وَ مَنْ خَذَلَهُ لاَيَسْتَطِيعُ أَنْ يَقُولَ: «نَصَرَهُ مَنْ هُوَ خَيْرٌ مِنِّي» وَ أَنَا جَامِعٌ لَکُمْ أَمْرَهُ، آسْتَأْثَرَ فَأَسَاءَ آلاْثَرَةَ، وَ جَزِعْتُمْ فَأَسَأْتُمُ آلْجَزَعَ، وَللهِ حُکْمٌ وَاقِعٌ فِي الْمُسْتَأْثِرِ وَ آلْجَازِعِ.

از سخنان امام (عليه السلام) است
که تحليلى است درباره قتل عثمان
در اين خطبه، امام (عليه السلام) سخنانى بيان فرموده که موضع عثمان و موضع خود و نيز موضع مردم را در برابر کارهايى که در اين حادثه کردند، روشن ساخته و خود را به طور کامل از خون عثمان تبرئه کرده است.
اگر من به آن (کشتن عثمان) فرمان داده بودم، قاتل محسوب مى شدم و اگر از آن نهى مى کردم، ياور او به شمار مى آمدم (و من نه مى خواستم قاتل او باشم و نه ياور او) امّا کسى که او را يارى کرده نمى تواند بگويد: «از کسانى که دست از يارى اش برداشتند، بهترم». و کسى که دست از يارى اش برداشت، نمى تواند بگويد: «کسى که او را يارى کرد، از من بهتر بود؛» (چرا که به هر حال، حاميان او به يقين افراد بدى بوده اند). و من جريان کار او را در عبارتى کوتاه و پرمعنا براى شما خلاصه مى کنم: او استبداد ورزيد، استبداد بسيار بدى، و شما ناراحت شديد و واکنش بدى نشان داديد و از حد گذرانديد و خداوند در اين مورد حکمى دارد که درباره مستبدّان و افراط گران جارى مى شود (و هرکدام به سزاى اعمال خود مى رسند).