خطبه 233

خطبه چیست؟ خطبه یا وعظ سخنی است برای تحریک مردم به انجام یا ترک عملی از طریق تحریک عواطف و اقناع آن‌ها. در واقع در خطابه پیش از آن که اندیشه و فکر افراد مورد خطاب باشد، احساسات و عواطف آن‌ها را مخاطب قرار می‌دهند. آیین سخنوری را خطابت می‌گویند.

وَمِن کلامٍ لَهُ عَليهِ السَّلامُ
بَعْدَ أنْ أقْدَمَ أحَدُهُمْ عَلَى الْکَلامِ فَحَصَرَ، وَهُوَ فِي فَضْلِ أهْلِ الْبَيْتِ، وَوَصْفِ فَسادِ الزَّمانِ

از سخنان امام (عليه السلام) است
آن را هنگامى ايراد فرمود که يکى از يارانش (جعدة بن حبيره) نتوانست بر منبر سخن بگويد. اين سخن درباره فضايل اهل بيت (عليهم السلام) و وضع نابسامان مردم در آن عصر است.

بخش اوّل

أَلا وَ إِنَّ آللِّسَانَ بَضْعَةٌ مِنَ آلاِْنْسَانِ، فَلا يُسْعِدُهُ آلْقَوْلُ إِذَا آمْتَنَعَ، وَ لا يُمْهِلُهُ آلنُّطْقُ إِذَا آتَّسَعَ. وَ إِنَّا لَأُمَرَاءُ آلْکَلاَمِ، وَ فِينَا تَنَشَّبَتْ عُرُوقُهُ، وَ عَلَيْنَا تَهَدَّلَتْ غُصُونُهُ.

آگاه باشيد! زبان پاره گوشتى از انسان است، هرگاه آمادگى در آن نباشد سخن او را يارى نمى کند و به هنگام آمادگى، نطق او را مهلت نمى دهد و ما فرمانروايان سخنيم، درخت سخن در ما ريشه دوانده و شاخه هايش بر سر ما سايه افکنده است.

بخش دوم

وَ آعْلَمُوا رَحِمَکُمُ آللّهُ أَنَّکُمْ فِي زَمَانٍ آلْقَائِلُ فِيهِ بِالْحَقِّ قَلِيلٌ، وَآللِّسَانُ عَنِ آلصِّدْقِ کَلِيلٌ، وَ آللاَّزِمُ لِلْحَقِّ ذَلِيلٌ. أَهْلُهُ مُعْتَکِفُونَ عَلَى آلْعِصْيَانِ، مُصْطَلِحُونَ عَلَى آلْإِدْهَانِ، فَتَاهُمْ عَارِمٌ، وَ شَائِبُهُمْ آثِمٌ، وَعَالِمُهُمْ مُنَافِقٌ، وَ قَارِنُهُمْ مُمَاذِقٌ. لا يُعَظِّمُ صَغِيرُهُمْ کَبِيرَهُمْ، وَلا يَعُولُ غَنِيُّهُمْ فَقِيرَهُمْ.

بدانيد! خدا شما را رحمت کند، که شما در زمانى قرار گرفته ايد که گوينده حق در آن کم، و زبان از گفتار راست عاجز و ناتوان، و همراهان حق، خوارند. اهل اين زمان همواره با گناه همراه اند و بر مداهنه و سازش کارى و سهل انگارى اتفاق نظر دارند؛ جوانانشان بداخلاق و شرور، و بزرگسالانشان گنهکارند؛ عالم آن ها منافق است و قاريان قرآن و عابدان رياکارند؛ نه کوچکشان بزرگسالشان را احترام مى کند و نه ثروتمندشان زندگى مستمندشان را تکفّل مى نمايد.