خطبه 28

خطبه چیست؟ خطبه یا وعظ سخنی است برای تحریک مردم به انجام یا ترک عملی از طریق تحریک عواطف و اقناع آن‌ها. در واقع در خطابه پیش از آن که اندیشه و فکر افراد مورد خطاب باشد، احساسات و عواطف آن‌ها را مخاطب قرار می‌دهند. آیین سخنوری را خطابت می‌گویند.

وَ مِنْ خُطْبَةٍ لَهُ (عليه السلام)
و هُوَ فَصْلٌ مِنَ الْخُطْبَةِ الَّتي أوَّلُها «اَلْحَمْدُ لِلّهِ غَيْرَ مَقْنوطٍ مِنْ رَحْمَتِهِ» وَ فِيهِ أحَدَعَشَرَ تَنْبِيهاً

از خطبه هاى امام (عليه السلام) است
که (در حقيقت) بخشى است از خطبه اى که آغاز آن «الحمدلله غير مقنوط من رحمته» آمده، و در آن يازده تذکّر است

بخش اول

أَمَّا بَعْدُ، فَإِنَّ الدُّنْيَا أَدْبَرَتْ، وَ آذَنَتْ بِوَدَاعٍ، وَ إِنَّ آلاْخِرَةَ قَدْ أَقْبَلَتْ، وَ أَشْرَفَتْ بِاطِّلاَعٍ، أَلاَ وَ إِنَّ آلْيَوْمَ الْمِضْمَارَ، وَ غَدآ السِّبَاقَ، وَ السَّبَقَةُ آلْجَنَّةُ، وَ آلْغَايَةُ النَّارُ؛ أَفَلاَ تَائِبٌ مِنْ خَطِيئَتِهِ قَبْلَ مَنِيَّتِهِ! أَلاَ عَامِلٌ لِنَفْسِهِ قَبْلَ يَوْمِ بُؤْسِهِ! أَلاَ وَ إِنَّکُمْ فِي أَيَّامِ أَمَلٍ مِنْ وَرَائِهِ أَجَلٌ؛ فَمَنْ عَمِلَ فِي أَيَّامِ أَمَلِهِ قَبْلَ حُضُورِ أَجَلِهِ، فَقَدْ نَفَعَهُ عَمَلُهُ، وَ لَمْ يَضرُرْهُ أَجَلُهُ. وَ مَنْ قَصَّرَ فِي أَيَّامِ أَمَلِهِ قَبْلَ حُضُورِ أَجَلِهِ، فَقَدْ خَسِرَ عَمَلَهُ، وَ ضَرَّهُ أَجَلُهُ.

اما بعد، همانا دنيا روى برگردانده و وداع خويش را اعلام کرده و آخرت روى آورده و طلايه هاى آن آشکار گرديده است. بدانيد که امروز، روز تمرين و آمادگى است و فردا روز مسابقه. جايزه برندگان، بهشت و سرانجامِ (شومِ) عقب ماندگان، آتش دوزخ است. آيا کسى نيست که پيش از فرارسيدن مرگش از خطاهايش توبه کند؟ آيا انسانى پيدا نمى شود که قبل از رسيدن روز ناراحتى اش، عمل نيکى براى خود انجام دهد؟ آگاه باشيد! شما در دوران اميد و آرزويى به سر مى بريد که (فرصت بسيار گران بهايى است و) مرگ درپى آن است (با اين حال) هرکس (از اين فرصت استفاده کند و) در ايّام اميدش، پيش از فرارسيدن اجلش به عمل صالح بپردازد، اعمالش به او سود مى بخشد و فرارسيدن اجلش زيانى به او نمى رساند. و هر کس در ايّام اميدش و پيش از فرارسيدن اجلش در عمل کوتاهى کند گرفتار خسران شده و فرارسيدن اجلش براى او زيان بخش خواهد بود (چرا که فرصت گران بها و غير قابل بازگشتى را از دست داده است).

بخش دوم

أَلا فَاعْمَلُوا فِي الرَّغْبَةِ کَمَا تَعْمَلُونَ فِي الرَّهْبَةِ، أَلاَ وَ إِنِّي لَمْ أَرَ کَالْجَنَّةِ نَامَ طَالِبُهَا، وَ لاَ کَالنَّارِ نَامَ هَارِبُهَا، أَلاَ وَ إِنَّهُ مَنْ لاَيَنْفَعُهُ آلْحَقُّ يَضُرُّهُ الْبَاطِلُ، وَ مَنْ لاَيَسْتَقِيمُ بِهِ الْهُدَى، يَجُرُّ بِهِ الضَّلاَلُ إِلَى الرَّدَى. أَلاَ وَ إِنَّکُمْ قَدْ أُمِرْتُمْ بِالظَّعْنِ، وَ دُلِلْتُمْ عَلَى الزَّادِ وَ إِنَّ أَخْوَفَ مَا أَخافُ عَلَيْکُمُ اثْنَتَانِ: آتِّبَاعُ الْهَوَى، وَ طُولُ آلاْمَلِ، فتَزَوَّدُوا فِي الدُّنْيَا مِنَ الدُّنْيَا مَا تَحْرُزُونَ بِهِ أَنْفُسَکُمْ غَدآ.

آگاه باشيد! همان گونه که به هنگام ترس، عمل مى کنيد، در موقع آرامش نيز عمل کنيد! (و اين گونه نباشيد که فقط در سختى ها و مشکلات، خدا را ياد کنيد) بدانيد! من هرگز چيزى را مانند بهشت نديدم که طالبانش (اين گونه) به خواب فرو رفته باشند و نه همانند آتش دوزخ که فراريانش (اين گونه) به خواب فرو روند. آگاه باشيد!که از حق سود نگيرند، زيانِ باطل دامنشان را خواهد گرفت و آن کس که (انوار) هدايت، او را به راه راست نبرد، (ظلمتِ) گمراهى، او را به وادى هلاکت مى کشاند. بدانيد! فرمان کوچ براى شما صادر شده و به زاد و توشه (اين راه پرخطر) راهنمايى شده ايد. و ترسناک ترين چيزى که بر شما از آن بيمناکم دو چيز است: هوى پرستى و آرزوهاى دراز (اولى، انسان را از پيروى از حق بازمى دارد و دومى، آخرت را به فراموشى مى سپارد).
(حال که چنين است) در اين دنيا، از اين دنيا، زاد و توشه اى برگيريد که فردا بتوانيد خود را با آن حفظ کنيد.