نامه‌های نهج‌البلاغه ۷۹ بخش دارد که از ۱۲ وصیت‌نامه، سفارش و بخش‌نامه و ۲ فرمان، یک دعا، یک پیمان‌نامه و ۶۳ نامه مکتوب تشکیل شده است. مخاطبان نامه ها عموما کارگزاران حکومتی، فرماندهان نظامی و ماموران مالیاتی بودند، بیشتر به مسائل حکومت‌داری و نحوه تعامل مسئولین حکومتی با مردم پرداخته شده است. با وجود اینکه این نامه‌ها از طرف حضرت علی علیه السلام به عنوان حاکم به حکمرانان و مسئولین حکومتی نوشته شده است.
نامه به امام حسن علیه السلام ، نامه‌ی فرمان مالک اشتر و نامه به عثمان بن حنیف از معروف‌ترین نامه‌های نهچ‌البلاغه هستند.

فهرست نامه‌های نهج البلاغه

      نامه 73 - به معاويه 5

      از نامه هاى امام (عليه السلام) به معاويه است اما بعد (از حمد و ثناى الهى)، من براى اين که مکرر به پاسخ نامه هاى تو پرداخته و گوش به آن فراداده ام خود را سرزنش مى کنم و هوشيارى خود را تخطئه مى نمايم (چراکه سخنانم همچون ميخ آهنينى است که در سنگ فرو نمى رود و يا همچون خطاب به ديوارها و اشياى بى جان و بى روح است). در آن هنگام که تو از من خواسته هايى (مانند حکومت شام يا حکم ولايت عهدى) دارى و پيوسته نامه نگارى مى کنى به کسى مى مانى که به خواب سنگينى فرو رفته و رؤيا (هاى آشفته) مى بيند که به او دروغ مى گويد و يا همچون شخص سرگردانى که ايستاده است و ايستادنش او را به مشقت افکنده (زيرا نمى داند به کدام راه برود) و نمى داند که آينده به سود اوست يا به زيانش. البته تو آن شخص نيستى (که چنين خواب آشفته اى ديده و سرگردان شده باشد) بلکه او شبيه توست! به خدا سوگند! اگر علاقه به باقى ماندن (مؤمنان پاک دل و آثار اسلام و نتيجه زحمات پيغمبر اکرم) نبود، ضربه هاى کوبنده اى از من به تو مى رسيد که استخوانت را خُرد و گوشت تو را آب مى کرد و بدان که شيطان تو را از اين که به کارهاى خوب بپردازى بازداشته و به تو اجازه نمى دهد به اندرزهايى که به سود توست گوش فرادهى و سلام بر آن ها که شايسته سلام اند.

      نامه 74 - عهدي که ميان قبيله ربيعه و مردم يمن نگاشتند

      از عهدنامه هاى امام (عليه السلام) است براى قبيله ربيعه و يمن که از خط هشام بن کلبى نقل شده است اين پيمانى است که اهل يمن؛ شهرنشين ها و بيابان نشين هايش و (قبيله) ربيعه اعم از شهرنشين و بيابان گرد بر آن اتفاق کردند که به آنچه در قرآن است پايبند باشند و به سوى آن دعوت کنند وبه آن امر نمايند و هرکس آن ها را به قرآن فراخوانَد و امر کند دعوت او را اجابت نمايند. آن را به هيچ بهايى نفروشند و چيزى را به جاى آن نپذيرند. آن ها بايد دربرابر کسى که با اين پيمان مخالفت کند متحد باشند و او را ترک گويند و (نيز) يکديگر را يارى کنند (همچنين) همه يک صدا باشند و (در نهايت) هرگز پيمان خود را به سبب سرزنش سرزنش کننده اى و يا خشم کسى و يا خوار کردن و دشنام دادن به يکديگر نشکنند. براى حفظ اين عهد و پيمان، حاضران و غايبان، کم خردان و عالمان، عاقلان و جاهلان همه متحد خواهند بود. آن ها با اين پيمان دربرابر پيمان الهى و ميثاق او مسئول اند (همان گونه که قرآن مجيد مى گويد:) «پيمان الهى مورد بازخواست قرار خواهد گرفت». اين عهدنامه را على بن ابى طالب نوشته است.

      نامه 75 - به معاويه درآغاز بيعت مردم با او

      از نامه هاى امام (عليه السلام) است که در آغاز بيعت مردم با آن حضرت، براى معاويه نگاشت. اين نامه را واقدى در کتاب «الجمل» آورده است اين نامه اى است از بنده خدا على اميرمؤمنان به معاويه فرزند ابوسفيان. اما بعد (از حمد و ثناى الهى، اى معاويه!) از اتمام حجتم درباره شما و اعراضم از شما به خوبى آگاهى دارى تا آن جا که آن حادثه اى که چاره اى از آن نبود واقع شد و راهى براى دفع آن نبود (اشاره به ماجراى قتل عثمان است). اين داستان، طولانى است و سخن در اين جا فراوان است. گذشته گذشته است و آينده روى آورده (بنابراين سخن درباره اين گونه مسائل را کنار بگذار) اکنون تو مأمورى از تمام کسانى که نزد تو هستند براى من بيعت بگيرى و با گروهى از يارانت (براى بيعت مستقيم با من) به سوى من بيا، والسلام.

      نامه 76 - به عبدالله بن عباس، هنگامي که او را در بصره به جاي خودنشاند

      از توصيه هاى امام (عليه السلام) به عبد الله بن عباس است هنگامى که وى را به فرماندارى بصره منصوب کرد با چهره اى باز با مردم روبرو شو، و مجلست را براى خاص و عام گشاده دار و در حکم و داورى همه را يکسان بنگر. از خشم و غضب (به شدت) برحذر باش، چراکه يکى از سبک مغزى هاى شيطانى است و بدان که آنچه تو را به خدا نزديک مى سازد از آتش جهنم دور مى کند و آنچه تو را از خدا دور مى سازد به آتش دوزخ نزديک مى کند.

      نامه 77 - به عبدالله بن عباس، هنگامي که او را براي گفت و گو با خوارج ف

      از توصيه هاى امام (عليه السلام) به عبد الله بن عباس است هنگامى که وى را براى گفت وگو نزد خوارج فرستاد با آيات قرآن با آن ها بحث و محاجّه نکن، زيرا (بعضى از آيات) قرآن تاب معانى مختلف و امکان تفسيرهاى گوناگون دارد تو چيزى مى گويى و آن ها چيز ديگر (و سخن به جايى نمى رسد) ولى با سنّت صريح (پيامبر) با آن ها گفت و گو و محاجه کن که راه فرارى از آن نخواهند يافت (و ناچارند دربرابر آن تسليم شوند).

      نامه 78 - به ابوموسي اشعري در پاسخ کار حکمين

      از نامه هاى امام (عليه السلام) است به ابوموسى اشعرى در پاسخ به سؤال او درباره حکمين اين نامه را «سعيد بن يحيى اموى» در کتاب «المغازى» آورده است (آگاه باش!) گروه زيادى از مردم از بسيارى از بهره هاى خود (که براثر اعمال صالح در آخرت نصيب آن ها مى گردد) بازمانده اند؛ به دنيا روى آورده و با هواى نفس سخن گفته اند و اين کار مرا به تعجب واداشت که اقوامى خودپسند در آن گرد آمدند (چگونه ممکن است افرادى که دم از ايمان و اسلام مى زنند اين گونه به دنبال هوى و هوس حرکت کنند؟) من مى خواهم زخم درون آن ها را مداوا کنم، زيرا مى ترسم مزمن و غير قابل علاج گردد (ولى مع الأسف آن ها از معالجه مى گريزند) بدان که هيچ کس به اتحاد و الفت امت محمّد (صلي الله عليه و آله) از من حريص تر و کوشاتر نيست. در اين کار پاداش نيک و سرانجام شايسته را از خدا مى طلبم. من به آنچه با خود تعهد کرده ام وفادارم (و اگر بر طبق کتاب و سنّت داورى کنى از تو پشتيبانى خواهم کرد) و اگر تو از آن شايستگى که به هنگام رفتن از نزد من داشتى تغيير پيدا کنى (و برخلاف حق و عدالت و کتاب و سنّت حکم نمايى راه شقاوت پوييده اى) زيرا شقى و بدبخت کسى است که از عقل و تجربه اى که نصيب او شده محروم بماند و من از اين که کسى سخن بيهوده بگويد متنفر و از اين که کارى را که خدا اصلاح کرده برهم زنم بيزارم (من خواهان وحدت امت اسلام و خاموشى آتش فتنه ام) آنچه را که نمى دانى رها کن (و به شايعات و سخنان اشرار گوش فرامده) زيرا مردم شرور با سخنان نادرست، به سوى تو خواهند شتافت (تا تو را از راه حق منحرف سازند). والسلام.

      نامه 79 - به سرداران سپاه، هنگامي که به خلافت رسيد

      از نامه هاى امام (عليه السلام) به فرماندهان لشکر است، در آن هنگام که زمام خلافت را به دست گرفت اما بعد (از حمد و ثناى الهى)، امت هايى که پيش از شما بودند تنها دو چيز مايه هلاکت و بدبختى آن ها شد: نخست اين که مردم را از حقشان بازداشتند، ازاين رو مردم ناچار شدند حق خود را (از طريق رشوه) به دست آورند و ديگر اين که مردم را به باطل سوق دادند و آنان نيز از آن پيروى کردند.