حکمت های نهج البلاغه شامل ۴۸۰ حکمت است که گزیده سخنان حکمت‌آمیز امیرالمؤمنین علیه السلام ، پندها و نیز پاسخ پرسش‌ها و گفتارهای کوتاه وی آمده است.

فهرست حکمت‌های نهج البلاغه

      حکمت 49 - عفو

      امام (عليه السلام) فرمود: بترسيد از حمله افراد باشخصيت به هنگام نياز و گرسنگى، و از حمله افراد پست به هنگام سيرى! {1}

      حکمت 50 - جود و بخشش

      امام (عليه السلام) فرمود: دل هاى انسان ها وحشى و رمنده است، هر کس با آن ها انس گيرد رو به سوى او مى کنند! {1}

      حکمت 51 - پاره از صفات

      امام (عليه السلام) فرمود: عيب تو (از چشم ها) پنهان است تا وقتى دنيا به تو اقبال دارد! (همين که دنيا پشت کند عيوب تو آشکار مى شود). {1}

      حکمت 52 - شکيبايي 2

      امام (عليه السلام) فرمود: شايسته ترين مردم به عفو، قادرترين آن ها به مجازات است. {1}

      حکمت 53 - دارائي و بي چيزي

      امام (عليه السلام) فرمود: سخاوت آن است که ابتدايى (و بدون درخواست) باشد، اما آنچه در برابر تقاضا داده مى شود يا از روى «حيا» است و يا براى فرار از «مذمّت». {1}

      حکمت 54 - سود قناعت 1

      امام (عليه السلام) فرمود: هيچ بى نيازى و ثروتى همچون عقل، و هيچ فقرى همچون جهل و هيچ ميراثى همچون ادب و هيچ پشتيبانى همچون مشورت نيست. {1}

      حکمت 55 - زيان دارايي

      امام (عليه السلام) مى فرمايد: صبر دو قسم است: صبر در برابر انجام کار خوبى که دوست ندارى و صبر در برابر ترک کار بدى که دوست دارى. {1}

      حکمت 56 - پند دهنده

      امام (عليه السلام) فرمود: بى نيازى در غربت، وطن است و نيازمندى در وطن، غربت! {1}

      حکمت 57 - گفتار بي انديشه

      امام (عليه السلام) فرمود: قناعت مالى است که هرگز تمام نمى شود. {1}   سيّد رضى مى گويد: اين کلام از پيامبر اکرم (صلي الله عليه و آله) نيز نقل شده است؛ (قالَ الرَّضِىُ: وَ قَدْ رُوِىَ هذا الْکَلامُ عَنِ النَّبِيِّ (صلي الله عليه و آله)).

      حکمت 58 - نکوهش زن 1

      امام (عليه السلام) فرمود: مال و ثروت، ماده اصلى همه شهوات است. {1}

      حکمت 59 - عوض دادن به کار نيک

      امام (عليه السلام) فرمود: کسى که تو را (از چيز خطرناکى) بترساند مانند کسى است که تو را (به امر خيرى) بشارت دهد. {1}

      حکمت 60 - شفاعت

      امام (عليه السلام) مى فرمايد: زبان درنده اى است که اگر رهايش کنى به تو آسيب مى رساند و مى دَرَد. {1}

      حکمت 61 - غفلت

      امام (عليه السلام) مى فرمايد: زن عقربى است که نيش او شيرين است. {1}

      حکمت 62 - در زبان بي کسي

      امام (عليه السلام) مى فرمايد: هنگامى که به تو تحيتى گويند به صورتى بهتر پاسخ گوى و هرگاه هديه اى براى تو فرستند آن را به صورت افزون تر پاداش ده، با اين حال، فضيلت از آنِ آغازگر است. {1}

      حکمت 63 - زير بار ناکس نرفتن

      امام (عليه السلام) مى فرمايد: شفاعت کننده بال و پَرِ طلب کننده است. {1}

      حکمت 64 - بخشش

      امام (عليه السلام) مى فرمايد: اهل دنيا همچون کاروانيانى هستند که آنان را به سوى مقصدى مى برند و آن ها در خواب اند. {1}

      حکمت 65 - پاکدامني و سپاسگذاري

      امام (عليه السلام) فرمود: از دست دادن دوستان غربت است! {1}

      حکمت 66 - آرزو 1

      امام (عليه السلام) فرمود: از دست رفتن حاجت، بهتر از طلب کردن آن از نااهلان است! {1}

      حکمت 67 - نادان

      امام (عليه السلام) فرمود: از بخشش کم، حيا مکن، زيرا محروم کردن، از آن هم کمتر است. {1}

      حکمت 68 - نشانه عقل

      امام (عليه السلام) فرمود: خويشتن دارى و عفت، زينت فقر و شکرگزارى زينت غناست. {1}

      حکمت 69 - روزگار

      امام (عليه السلام) فرمود: هنگامى که آنچه مى خواهى انجام نمى شود، هر گونه باشى اعتنا نکن(و نگران مباش). {1}

      حکمت 70 - پيشوايان

      امام (عليه السلام) فرمود: جاهل را هميشه يا افراط گر مى بينى و يا تفريط کار! {1}

      حکمت 71 - نزديکي مرگ

      امام (عليه السلام) فرمود: هنگامى که عقل کامل گردد سخن کم مى شود. {1}

      حکمت 72 - شادي و افسردگي بيج

      امام (عليه السلام) فرمود: روزگار، بدن ها را کهنه و آرزوها را نو مى سازد، مرگ را نزديک و خواسته ها را دور مى کند. کسى که (تلاش کند و) به مواهب دنيا برسد خسته مى شود و کسى که به آن نرسد رنج مى برد. {1}